رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله باصحابش فرمود: بشب قدر ايمان آوريد كه آن مخصوص على بن ابى طالب و يازده فرزند او ميباشد بعد از من.
📚 أصول کافي مرحوم کلینی اعلی الله درجة ، جلد ۲، صفحه ۴۸۱ چاپ اسلامیه
رسول خدا صلّی الله علیه وآله فرمودند: هرکس در شب قدر دو رکعت نماز بخواند، در هر رکعت یک بار حمد و هفت بار سوره توحید، و بعد از نماز هفتاد بار استغفار نماید، بعد از نماز از جایش تکان نمی خورد، مگر آنکه خداوند او و پدر و مادرش را می آمرزد، و خداوند ملائکه ای را مبعوث می کند که تا سال بعد برای وی حسنات می نویسند، و ملائکه ای را سوی بهشت می فرستد تا برای او درختان کاشته، قصرها بنا کرده، و رودها جاری سازند. این فرد از دنیا نمی رود تا آنکه همه این موارد را خواهد دید.
عَنِ النَّبِيِّ صلّی الله علیه وآله قَالَ: مَنْ صَلَّى رَكْعَتَيْنِ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ فَيَقْرَأُ فِي كُلِّ رَكْعَةٍ فَاتِحَةَ الْكِتَابِ مَرَّةً وَ قُلْ هُوَ اللَّهُ أَحَدٌ سَبْعَ مَرَّاتٍ، فَإذَا فَرَغَ يَسْتَغْفِرُ سَبْعِينَ مَرَّةً، فَمَا دَامَ لَا يَقُومُ مِنْ مَقَامِهِ حَتَّى يَغْفِرَ اللَّهُ لَهُ وَ لِأَبَوَيْهِ، وَ بَعَثَ اللَّهُ مَلَائِكَةً يَكْتُبُونَ لَهُ الْحَسَنَاتِ إلَى سَنَةٍ أُخْرَى، وَ بَعَثَ اللَّهُ مَلَائِكَةً إلَى الْجِنَانِ يَغْرِسُونَ لَهُ الْأَشْجَارَ وَ يَبْنُونَ لَهُ الْقُصُورَ وَ يُجْرُونَ لَهُ الْأَنْهَارَ، وَ لَا يَخْرُجُ مِنَ الدُّنْيَا حَتَّى يَرَى ذَلِكَ كُلَّهُ.
رسول خدا صلّی الله علیه وآله فرمودند: هرکس در شب قدر احیا بگیرد، تا سال بعد عذاب از او برداشته می شود.
عَنِ النَّبِيِّ صلّی الله علیه وآله أَنَّهُ قَالَ: مَنْ أَحْيَا لَيْلَةَ الْقَدْرِ حُوِّلَ عَنْهُ الْعَذَابُ إلَى السَّنَةِ الْقَابِلَةِ.
رسول خدا صلّی الله علیه وآله فرمودند: موسی به خداوند عرض کرد: خدای من، قرب تو را می خواهم، فرمود: قرب من برای کسی است که شب قدر بیدار باشد.
عَنِ النَّبِيِّ صلّی الله علیه وآله قَالَ: قَالَ مُوسَى: إلَهِي أُرِيدُ قُرْبَكَ، قَالَ: قُرْبِي لِمَنِ اسْتَيْقَظَ لَيْلَةَ الْقَدْرِ.
📚 سه حدیث بالا : اقبال الاعمال مرحوم سید بن طاووس جلد یک صفحه ۳۴۵ – بحارالأنوار چاپ بیروت جلد ۹۵ صفحه ۱۴۴
حضرت امام باقرالعلوم علیه السلام فرمودند کسی که احیا نگه دارد شب قدر را خداوند گناه های او را می بخشد ولو به اندازه تعداد ستاره های آسمان و به اندازه وزن کوه ها و به مقدار پیمانه های آب از دریا باشد.
عن الباقر عليه السلام: من أَحيا ليلة القدر غفرت له ذنوبه، و لو كانت ذنوبه عدد نجوم السّماء و مثاقيل الجبال، و مكائيل البحار
📚 اقبال الاعمال ج ۱ ص ۳۴۶ ، المستدرك جلد ۷: ۴۵۷، الوسائل ۸: ۲۱، البحار ۹۸: ۱۴۶، رواه الصدوق في فضائل الأشهر الثلاثة: ۱۱۸
حضرت امام صادق علیه السلام به ابو بصیر فرمودند : اى ابا محمّد! در شب قدر نام واردين حج، بلاها، مرگ‌ها، روزى‌ها و همۀ حوادثى كه تا شب قدر سال آينده اتّفاق مى‌افتد، نوشته مى‌شود. پس آنها را در شب بيست و يكم و بيست و سوم طلب كن و در هر يك از آن دو شب، صد ركعت نماز بگزار و اگر بتوانى آن دو شب را تا روشن شدن هوا احيا بدار و در آن دو شب غسل انجام بده. گويد: گفتم: اگر به حال ايستاده نتوانم بخوانم چه؟ فرمود: در حال نشسته به جا آور. گفتم: اگر توان آن را نيز نداشته باشم. فرمود: در بسترت بخوان، ايرادى ندارد كه در آغاز شب اندكى خواب را سرمۀ چشم خود كنى، زيرا در ماه رمضان درهاى آسمان گشوده شود، شياطين به بند كشيده شده و اعمال مؤمنان پذيرفته مى‌شود. ماه رمضان، چه ماه خوبى است! اين ماه در زمان رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله مرزوق ناميده مى‌شد.
محمّد بن مسلم گويد: از يكى از دو امام (باقر و امام صادق عليهما السّلام) علامت شب قدر سؤال كردم. فرمودند : با اين علامت كه نسيم آن خوشبو است و اگر آن شب در فصل سرما باشد، از سرمايش كاسته مى‌شود و اگر در فصل گرما باشد، از گرمايش كاسته مى‌شود و خنك مى‌گردد. راوى گويد: از امام عليه السّلام دربارۀ شب قدر سؤال شد. فرمودند: در آن شب فرشتگان و نويسندگان اعمال به آسمان فرود مى‌آيند و همۀ وقايعى را كه در آن سال واقع خواهد شد و هر رويدادى را كه به بندگان خواهد رسيد و هر امرى را كه مشيّت الهى به آن تعلّق گرفته است، مى‌نويسند. پس خداى متعال هرچه را بخواهد مقدّم مى‌دارد و هرچه را بخواهد به تأخير مى‌اندازد، محو مى‌كند و ثابت مى‌دارد و امّ الكتاب در پيشگاه اوست.
ابن أبى عمير از چند نفر از راويان از امام صادق عليه السّلام نقل مى‌كند كه عرض شد خدمتشان : چگونه شب قدر بهتر از هزار ماه است؟ فرمودند : عمل در آن شب، بهتر از عمل در هزار ماه است كه در آنها شب قدر نباشد.
فضيل، زراره و محمّد بن مسلم گويند: حمران از حضرت امام باقر عليه السّلام دربارۀ گفتار خداوند عزّ و جلّ كه مى‌فرمايد:«ما آن (قرآن) را در شب مبارك فرو فرستاديم» پرسيد. حضرتش فرمودند : آرى، آن شب قدر است. آن شب در هر سال در دهۀ پايانى ماه رمضان است و قرآن جز در شب قدر نازل نشده است. خداوند عزّ و جلّ مى‌فرمايد:«در آن شب هر امر حكيمانه‌اى تدبير و جدا مى‌شود». فرمود: در شب قدر همه امور خير، شر، طاعت، معصيت، مولود، اجل، رزق در آن سال تا سال آينده تدبير مى‌گردد. آن‌چه در آن سال مقدّر و حكم مى‌شود، همان حتمى است و مشيّت خداوند عزّ و جلّ در آن تعلّق گرفته است. راوى گويد: گفتم:«شب قدر از هزار شب بهتر است» منظور خداوند چيست؟ فرمودند : انجام اعمال شايسته در شب قدر، خواندن نماز، پرداخت زكات و انواع كارهاى خير، بهتر از انجام عمل در هزار ماه است كه در آنها شب قدر نباشد و اگر جز اين بود كه خداى تبارك و تعالى حسنات را براى مؤمنان دوچندان مى‌نمايد، آنان به كمال فضيلت و ثواب نمى‌رسيدند، ولى خداوند حسنات را براى آنان به جهت محبّت ما دوچندان مى سازد.
📚 احادیث بالا در : الکافی ، فروع – جلد ۳ صفحه ۳۵۶ به بعد
از ابو عبد اللّه صادق (علیه السلام) پرسيد: اگر كسى در شب قدر بپاخيزد و يكسر نماز بخواند تا صبح شود بهتر است یا بنشيند و دعا بخواند، كدام يك فضل و پاداش بيشترى دارد؟ ابو عبد اللّه علیه السلام فرمودند : دعا و نيايش از نماز بى دعا و بى‌نيايش بالاتر است.
📚 تهذیب شیخ طوسی اعلی الله درجة ، جلد: ۲، صفحه: ۳۰۴
حضرت امام جواد (علیه السّلام) فرمودند: شب قدر بر ما پوشیده نیست، همانا فرشتگان گرد ما در آن شب طواف می کنند
لا تخفى علينا ليلة القدر إن الملائكة يطوفون بنا فيه
📚 تفسير علی بن ابراهیم القمي، جلد ۲ صفحه ۲۹۰
مفضّل بن عمر اعلی الله درجة گويد: در محضر حضرت امام صادق عليه السّلام از آيه مباركه «إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةِ الْقَدْرِ: به درستى كه ما آن (قرآن) را در شب قدر فرو فرستاديم.» سخن به ميان آمد؛ فرمودند: چقدر برترى آن بر سوره هاى ديگر آشكار است. گويد: عرضه داشتم: برترى آن چه مى باشد؟ فرمود: در آن شب ولايت امير المؤمنين علیه السّلام نازل شده است، گفتم: در شب قدرى كه ما آن را در ماه رمضان اميد داريم ؟ فرمود: آرى شبی که در آن، تقدیرات آسمان و زمین مقدر می شود و ولايت امير المؤمنين علیه السّلام در آن تقدير و معيّن شده است. درک کننده شب قدر کیست؟ حضرت امام صادق (علیه السّلام) فرمودند: فَمَنْ عَرَفَ فَاطِمَةَ حَقَّ مَعْرِفَتِهَا فَقَدْ أَدْرَكَ لَيْلَةَ الْقَدْر یعنی هر که حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) را آن گونه که باید، بشناسد و به مقامات حضرتش معرفت پیدا کند، همانا او حقیقت شب قدر را درک کرده است.
📚 بحارالانوار ، جلد۴۳ صفحه ۶۵ – معاني الأخبار، محمد بن على ابن بابويه، ۱جلد
حضرت امام هادی علیه السلام فرمودند :
همانا سال به سال در شب قدر تفسير و بيان كارها بر ولى امر (امام زمان) نازل مى‌شود، در آن شب امام عليه السلام در باره كار خودش چنين و چنان دستور ميگيرد و راجع بكار مردم هم بچنين و چنان مأمور مى‌شود، و نيز براى ولى امر غير از شب قدر هم در هر روزى كه خداى عز و جل صلاح داند، مانند آن شب امر مخصوص و پوشيده و شگفت در گنجينه پديد مى‌آيد، سپس قرائت فرمود:(آيه ٢٧ سوره ٣١) را «اگر همه درختانى كه در زمين هست قلم باشد، و دريا و هفت درياى ديگر بكمك او مركب شود، كلمات خدا تمام نشود، زيرا كه خدا نيرومند و فرزانه است».
📚 أصول کافي مرحوم کلینی اعلی الله درجة جلد: ۱، صفحه: ۳۶۰
شرح :
مرحوم مجلسى اعلی الله درجة در مرآة العقول ذیل این حدیث شریف گويد: از اين حديث استفاده مى‌شود كه در شب قدر آيات قرآن توضيح داده مى‌شود، محكم و متشابهش جدا مى‌شود آيات مجملش بيان مى‌شود، آيات متشابهش تأويل مى‌شود، مطلقاتش مقيد ميگردد و خلاصه انزال قرآن كامل مى‌شود بطورى كه براى مردم هدايت باشد (و مناسب پيش آمدها و اوضاع مردم در آن سال باشد) سپس مجلسى گويد: مراد بامر محكم امر معلوم يقينى است كه حتمى و واقعى باشد و در شب قدر نازل مى‌شود و لازمست كه در زمين عالمى باشد كه آن امر واقعى را بداند و گر نه انزال آن فائده‌ئى ندارد و آن عالم هم جز امام معصومى كه از جانب خدا مؤيد است نباشد، پس آيه دلالت دارد كه در هر عصرى تا انقراض تكليف خدا از روى زمين، بايد امامى كه تمام امور دين را از جزئى و كلى بداند، موجود باشد و اطاعت او هم بر مردم لازمست.
ابو جعفر ثانى (امام جواد) عليه السلام فرمود: امير المؤمنين عليه السلام بابن عباس فرمود همانا شب قدر در هر سالى هست و در آن شب امر (سرنوشت و قضا و قدر) آن سال فرود مى‌آيد و براى آن امر سرپرستانى است بعد از رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله. ابن عباس گفت: آنها كيانند؟ فرمود: من هستم و يازده تن از فرزندان صلبى من كه امامان محدث باشند.
📚 أصول کافي مرحوم شیخ کلینی اعلی الله درجة جلد ۲، صفحه ۴۸۱ چاپ اسلامیه
امیرالمومنین على عليه السلام غالباً ميفرمودند كه : هر گاه التّیمیّ و العدویّ (اولی و دومی) خدمت پيغمبر صلّى اللّٰه عليه و آله بودند و آن حضرت سوره «انا انزلناه» را با خشوع و گريه تلاوت ميفرمود، ميگفتند: چقدر در اين سوره دلت ميسوزد، پيغمبر صلّى اللّٰه عليه و آله ميفرمودند : براى آنکه چشمم فرشتگان را در شب قدر ديده و دلم ، بيان هر امر محكم را در آن شب فهميده و نيز براى آنکه دل على پس از من اینچنین شب قدر را در مي يابد . آن دو نفر مي گفتند: مگر شما چه ديده‌اى و او چه مي بيند؟ حضرت براى آنها روى خاك مينوشت « تَنَزَّلُ الْمَلاٰئِكَةُ وَ الرُّوحُ فِيهٰا بِإِذْنِ رَبِّهِمْ مِنْ كُلِّ أَمْرٍ »سپس پیغمبر مى‌فرمود: پس از اينكه خداى عز و جل فرمايد هر امرى یعنی ديگر چيزى باقى ميماند؟ (آن دو نفر) گفتند: نه ، (پیغمبر) ميفرمودند : ميدانيد آنكه هر امرى بر او نازل مى‌شود كيست؟ (آن دو نفر) گفتند: تو هستى اى رسول خدا . حضرت باز ميفرمودند : بله ، اما میدانید شب قدر بعد از من هم وجود دارد ؟ (آن دو نفر) ميگفتند: بله ، حضرت ميفرمودند : آیا میدانید در شب هاى قدر پس از من هم آن امر نازل مى‌شود؟ آن دو نفر ميگفتند: بله . حضرت ميفرمودند : آیا میدانید به چه كسى نازل مى‌شود؟ (آن دو نفر) مى‌گفتند: نمي دانيم، پيغمبر صلی الله علیه و آله دست بر سر من (امیرالمؤمنین علیه السلام) ميگذاشت و ميفرمودند : اگر نمى‌دانيد، بدانيد، آن شخص (که ملائکه بر او نازل میشوند) پس از من اين مرد است، سپس آن دو نفر شب قدر را بعد از رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و آله مي شناختند، به همین واسطه ترس و سختى در دل آنها مى‌افتاد.
📚 أصول کافي مرحوم کلینی اعلی الله درجة ، جلد ۱، صفحه ۳۶۳ چاپ اسلامیه
مرحوم مجلسی اعلی الله درجة ذیل این روایت در مرآة العقول جلد جلد ۳ صفحه ۸۷ می‌نویسد:
ترس آن دو نفر یا به خاطر خبر دادن پیامبر صلی الله علیه و آله از نازل شدن ملائکه بوده؛ یا بخاطر نازل شدن ملائکه بر شخص خاصی که می‌شناختند (حجة الله)؛ یا بخاطر این بوده که خداوند متعال ترسی در دل آنان ایجاد می‌کرد تا حجت بر آنان تمام شود.
حضرت امام هادی (عليه السلام) فرمودند: اى گروه شيعه با سوره «انا انزلناه» احتجاج و ادله قرار دهید تا پيروز شويد، به خدا كه آن سوره پس از پيغمبر صلی الله علیه و آله ، حجت خداى تبارك و تعالى است بر مردم و آن سوره سرور دين شماست. (بزرگترين دليل مذهب شما است.) و نهايت دانش ما است. اى گروه شيعه با آيات سوره دخان احتجاج کنید «حم وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ یعنی: سوگند به كتاب روشنگر كه ما آن را در شبى فرخنده نازل كرديم، زيرا] كه ما هشداردهنده بوديم. زيرا اين آيات مخصوص واليان امر امامت بعد از پيغمبر (صلّى اللَّه عليه و آله) است.
اى گروه شيعه، خداى تبارك و تعالى مي فرمايد: «و هر امّتى در گذشته ترساننده ای داشته است (سوره مبارکه فاطر، آیه ۲۴)» شخصى گفت: اى ابا جعفر بيم و ترس رسان امت ، رسول خدا صلّى اللَّه عليه و آله است؟ فرمودند: درست گفتى ولى آيا پيغمبر در زمان حياتشان چاره اى از فرستادن نمايندگان در اطراف زمين داشت؟ گفت: خیر. امام علیه السلام فرمودند: به من بگو مگر فرستاده پيغمبر بيم رسان او نيست چنان كه خود پيغمبر (صلّى اللَّه عليه و آله) فرستاده خداى عز و جل و بيم رسان او بود؟ گفت: بله، فرمودند: پس همچنين پيغمبر (صلّى اللَّه عليه و آله) براى پس از مرگ خود هم فرستاده و بيم رسان دارد، اگر بگوئى ندارد، لازم آيد كه پيغمبر آنهایى را كه در صلب مردان امتش بودند، ضايع كرده (و بدون رهبر گذاشته) باشد.
آن مرد گفت: مگر قرآن براى آنها كافى نيست؟ فرمودند: بله در صورتى كه مفسرى براى قرآن داشته باشند، گفت: مگر پيغمبر (صلّى اللَّه عليه و آله) قرآن را تفسير نفرموده است؟ امام علیه السلام فرمودند: بله تنها براى يك مرد ، قرآن را تفسير كرد و شأن و مقام آن مرد را كه على بن ابى طالب است به امت خود فرمود .
مرد سوال کننده گفت: اى ابا جعفر، اين مطلبِ خاصى است كه عامه از مردم زير بار آن نروند، حضرت فرمودند: خدا حتما مي خواهد كه در نهان پرستش شود تا برسد هنگام و زمانى كه دينش آشكار شود، همچنان كه (سالهاى اول بعثت) پيغمبر (صلّى اللَّه عليه و آله) با خديجه در نهان پرستش خدا مى كرد تا زمانى كه مأمور به اعلان گشت. ((اشاره به ظهور امام زمان علیه السلام است که دین خداوند را آشکار خواهد ساخت . ان شاءالله))
مرد سوال کننده گفت: آيا صاحب اين دين بايد آن را نهان كند؟ فرمود: مگر على بن ابى طالب (عليه السلام) از روزى كه با رسول خدا (صلّى اللَّه عليه و آله) اسلام آورد آن را نهان نكرد تا زمانى كه به امر خداوند اسلام ظاهر گشت؟
كار ما نيز چنين است تا اینکه زمان مقرر به سرآيد. ((و ظهور واقع شود و دین آشکار))
📚 أصول کافي مرحوم کلینی اعلی الله درجة ، جلد ۱، صفحه ۳۷۰ چاپ اسلامیه
زراره و فضيل از حضرت امام ابو جعفر عليه السّلام روايت كرده‌اند، كه فرمودند : غسل در ماه رمضان اندكى قبل از غروب خورشيد است، و آنگاه نماز خوانده مى‌شود، و افطار انجام مى‌گيرد.
حضرت امام صادق عليه السّلام فرمودند : در شب نوزدهم ماه رمضان تقدير و در شب بيست و يكم قضا، و در شب بيست و سوّم ابرام حوادث و وقايعى است كه تا چنين شبها از سال آينده رخ مى‌دهد. و خداى عزّ و جلّ قادر است كه هر چه بخواهد در بارۀ خلق خود انجام دهد.
📚 دو حدیث بالا : کتاب من لايحضره الفقيه، جلد: ۲، صفحه: ۵۰۱
درباره تعيين شب قدر مرحوم شیخ محمد باقر مجلسى (اعلی الله درجة ) در کتاب مرآة العقول در شرح کتاب کافی نوشته اند : بعضى از عامه گفته اند يك شب نامعلوم در ميان سال است. برخى گفتهاند: از ماه شعبان و رمضان خارج نيست و بعضى شب اول و هفتم و هفدهم را گفته اند ولى نزد ما شيعيان اختلافى نيست كه شب قدر از شبهاى نوزدهم و بیست و یکم و بیست و سوم رمضان خارج نيست.
و اما راجع به نزول قرآن در اين شب مرحوم طبرسى (اعلی الله درجة) گويد: خدا در اين شب همه قرآن را از لوح محفوظ به آسمان پائين فرود آورد و سپس جبرئيل در مدت بیست و سه سال آن را كم كم بر پيغمبر (صلّى اللَّه عليه و آله) نازل كرد.
موضوع ديگر اختلاف عامه و خاصه در نزول ملائكه است. علمای عامه (سنی) مي گويند: نزول ملائكة و جبرئيل فقط در زمان پيغمبر (صلّى اللَّه عليه و آله) بود و پس از درگذشت آن حضرت قطع شده است. علمای خاصه (شيعه) گويند: اولاً كلمه «تنزل» فعل مضارع است و دلالت بر استمرار مي كند پس بايد نزول ملائكه در هر شب قدرى ادامه داشته باشد و ثانيا استدلالى است كه امام چهارم (عليه السلام) به كمك دو آيه ديگر قرآن مى نمايد. بدين ترتيب كه:
خداى تعالى در سوره آل عمران ميفرمايد: اگر پيغمبر از ميان شما برود، بعقب بر ميگرديد، يعنى مانند دوران جاهليت كه بدون رهبر و پيشوا بوديد، خود را بدون رهبر ميدانيد، زيرا مى‌گوئيد: خدا در روى زمين، پس از پيغمبر خليفه‌اى نگذاشته كه ملائكه در شب قدر امور محكم آن سال را از جانب خدا براى او بياورند و در سوره انفال كه راجع بفتنه فرموده است: مقصود از فتنه همان ارتداد بيشتر مسلمين و رو گردانيدن آنها از على بن ابى طالب عليه السلام است و در كلمه «لا تصيبن» بعضى از قراء «لتصيبن» قرائت كرده‌اند و آن مطابق تفسيرى است كه امام عليه السلام فرمودند .
۰
۰
رای ها
امتیازدهی به مقاله
