📗الکافي شیخ کلینی (اعلی الله مقامه) , جلد۵ , صفحه۵۵ – 📙تهذيب الأحکام شیخ طوسی (اعلی الله مقامه) , جلد۶ , صفحه۱۸۰ -📘 الوافي ج۱۵ ص۱۶۹ -📙 تفسير الصافي ج۱ ص۳۶۷ -📕 تفسير كنز الدقائق ج۳ ص۱۹۴ -📗 وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۱۹
عنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: يَكُونُ فِي آخِرِ اَلزَّمَانِ قَوْمٌ يُتَّبَعُ فِيهِمْ قَوْمٌ مُرَاءُونَ يَتَقَرَّءُونَ وَ يَتَنَسَّكُونَ حُدَثَاءُ سُفَهَاءُ لاَ يُوجِبُونَ أَمْراً بِمَعْرُوفٍ وَ لاَ نَهْياً عَنْ مُنْكَرٍ إِلاَّ إِذَا أَمِنُوا اَلضَّرَرَ يَطْلُبُونَ لِأَنْفُسِهِمُ اَلرُّخَصَ وَ اَلْمَعَاذِيرَ يَتَّبِعُونَ زَلاَّتِ اَلْعُلَمَاءِ وَ فَسَادَ عَمَلِهِمْ يُقْبِلُونَ عَلَى اَلصَّلاَةِ وَ اَلصِّيَامِ وَ مَا لاَ يَكْلِمُهُمْ فِي نَفْسٍ وَ لاَ مَالٍ وَ لَوْ أَضَرَّتِ اَلصَّلاَةُ بِسَائِرِ مَا يَعْمَلُونَ بِأَمْوَالِهِمْ وَ أَبْدَانِهِمْ لَرَفَضُوهَا كَمَا رَفَضُوا أَسْمَى اَلْفَرَائِضِ وَ أَشْرَفَهَا إِنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ فَرِيضَةٌ عَظِيمَةٌ بِهَا تُقَامُ اَلْفَرَائِضُ هُنَالِكَ يَتِمُّ غَضَبُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ عَلَيْهِمْ فَيَعُمُّهُمْ بِعِقَابِهِ فَيُهْلَكُ اَلْأَبْرَارُ فِي دَارِ اَلْفُجَّارِ وَ اَلصِّغَارُ فِي دَارِ اَلْكِبَارِ إِنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ سَبِيلُ اَلْأَنْبِيَاءِ وَ مِنْهَاجُ اَلصُّلَحَاءِ فَرِيضَةٌ عَظِيمَةٌ بِهَا تُقَامُ اَلْفَرَائِضُ وَ تَأْمَنُ اَلْمَذَاهِبُ وَ تَحِلُّ اَلْمَكَاسِبُ وَ تُرَدُّ اَلْمَظَالِمُ وَ تُعْمَرُ اَلْأَرْضُ وَ يُنْتَصَفُ مِنَ اَلْأَعْدَاءِ وَ يَسْتَقِيمُ اَلْأَمْرُ فَأَنْكِرُوا بِقُلُوبِكُمْ وَ اِلْفِظُوا بِأَلْسِنَتِكُمْ وَ صُكُّوا بِهَا جِبَاهَهُمْ وَ لاَ تَخَافُوا فِي اَللَّهِ لَوْمَةَ لاَئِمٍ فَإِنِ اِتَّعَظُوا وَ إِلَى اَلْحَقِّ رَجَعُوا فَلاَ سَبِيلَ عَلَيْهِمْ: «إِنَّمَا اَلسَّبِيلُ عَلَى اَلَّذِينَ يَظْلِمُونَ اَلنّٰاسَ وَ يَبْغُونَ فِي اَلْأَرْضِ بِغَيْرِ اَلْحَقِّ أُولٰئِكَ لَهُمْ عَذٰابٌ أَلِيمٌ » هُنَالِكَ فَجَاهِدُوهُمْ بِأَبْدَانِكُمْ وَ أَبْغِضُوهُمْ بِقُلُوبِكُمْ غَيْرَ طَالِبِينَ سُلْطَاناً وَ لاَ بَاغِينَ مَالاً وَ لاَ مُرِيدِينَ بِظُلْمٍ ظَفَراً حَتَّى يَفِيئُوا إِلَى أَمْرِ اَللَّهِ وَ يَمْضُوا عَلَى طَاعَتِهِ قَالَ وَ أَوْحَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَى شُعَيْبٍ اَلنَّبِيِّ صَلَوَاتُ اَللَّهِ عَلَيْهِ أَنِّي مُعَذِّبٌ مِنْ قَوْمِكَ مِائَةَ أَلْفٍ أَرْبَعِينَ أَلْفاً مِنْ شِرَارِهِمْ وَ سِتِّينَ أَلْفاً مِنْ خِيَارِهِمْ فَقَالَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَا رَبِّ هَؤُلاَءِ اَلْأَشْرَارُ فَمَا بَالُ اَلْأَخْيَارِ فَأَوْحَى اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ إِلَيْهِ دَاهَنُوا أَهْلَ اَلْمَعَاصِي وَ لَمْ يَغْضَبُوا لِغَضَبِي . حدیثی که بعرض می‌رسانم در کتب معتبر زیر موجود است :
❇️ خلاصه ای از ترجمه حدیث شریف
📖 جابر (اعلی الله مقامه) گويد: حضرت امام محمد باقر عليه السّلام فرمودند :
گروهى در آخر الزمان به وجود مى‌آيند كه در بين خود از فرقه‌اى پيروى مى‌كنند كه رياكار، قارى قرآن، اهل انجام عبادات، داراى حالتى زهدگونه، تازه به دوران رسيده و سفيه و نادان اند.
در صورتى كه از ضررى در امان باشند ، امر به معروف و نهى از منكر را واجب نمى‌دانند ،
براى خودشان رخصت و بهانه مى‌جويند،
و از لغزش‌هاى علما و بد عملى آنها پيروى مى‌كنند.
به نماز و روزه و چيزهايى كه به مقام و مال‌شان لطمه‌اى نزند روى مى‌آورند ، و اگر نماز و ديگر كارهايى را كه انجام مى‌دهند نيز به مال و جان‌شان ضررى برساند، آن را هم همانند فريضه‌ها و واجبات بزرگ ديگرى كه ترك كرده اند ، رها مى‌كنند.
🔸حضرت امام باقر علیه السلام در ادامه فرمودند: در واقع امر به معروف و نهى از منكر فريضه و واجب عظيم و بزرگى است كه فرايض و واجبات، تنها با آنها برپا مى‌شود.
🔥 اين‌جاست كه غضب الهى بر اين افراد تمام و كامل مى‌شود و همه را به كيفر خود گرفتار میکند…
🔸امر به معروف و نهى از منكر در حقيقت راه انبيا، رَوشِ رُوشن صالحان است
🔸 فريضه‌اى است بزرگ كه فرايض با آن زنده و پابرجا مى‌شود و دين از بدعت‌ها در امان مى‌ماند ، تجارت‌ها حلال مى‌شود، آنچه به ستم گرفته شده باز مى‌گردد و زمين آباد مى‌شود و از دشمنان انتقام گرفته مى‌شود و امور (دين و دنيا) به راه راست كشيده مى‌شود.
👌پس، با دلهايتان مُنكر و كار بد را انكار كنيد و زشت بدانيد
👌 و با زبان‌هاى خود تذکر دهید
👌و در راه خدا از سرزنش هيچ سرزنش كننده‌اى مترسيد.
✊🏻 اگر مقاومت کردند در چنين موردى با بدن هايتان به جهاد با آنها بپردازيد
🔸و با دلهايتان بر آنان خشم بگيريد
👑 بدون اين كه در پى حكومت‌يابى باشيد
💰بدون اين كه در پى مالى باشید که با ستم بگيريد
🖐 امر به معروف و نهی از منکر را مکرر انجام دهید تا به دستور الهى بازگردند و مشغول اطاعت و فرمانبردارى از او شوند.
👈🏻 پس اگر پند گرفتند و به حقّ بازگشتند ديگر اجازۀ آزار آنها را نداريد…
🔸بعد امام باقر علیه السلام در ادامه فرمودند : خداى عزّ و جلّ به شعيب پيامبر عليه السّلام وحى كرد: «من صد هزار نفر از قوم تو را عذاب مى‌كنم، چهل هزار نفر از بد های ایشان و شصت هزار نفر از خوبان را.
شعيب عليه السّلام عرض كرد: اى پروردگار من ! چهل هزار نفر که بد هستند ، ولى خوبان به چه سبب عذاب میشوند؟
خداوند عزّ و جلّ به او وحى فرمود: با معصيت‌كاران كنار آمدند و به خاطر خشم و غضب من ، به معصیت کاران خشمگين نشدند.
تفسير الصافي ج۱ ص۲۴۱ – تفسير نور الثقلين ج۱ ص۲۰۵ – تفسير كنز الدقائق ج۲ ص۳۰۷ -وسائل الشیعة ج۱۵ ص۱۴۳ – اَلْفَضْلُ بْنُ اَلْحَسَنِ اَلطَّبْرِسِيُّ فِي مَجْمَعِ اَلْبَيَانِ عَنْ عَلِيٍّ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : فِي قَوْلِهِ تَعَالَى وَ مِنَ اَلنّٰاسِ مَنْ يَشْرِي نَفْسَهُ اِبْتِغٰاءَ مَرْضٰاتِ اَللّٰهِ ، أَنَّ اَلْمُرَادَ بِالْآيَةِ اَلرَّجُلُ يُقْتَلُ عَلَى اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيِ عَنِ اَلْمُنْكَرِ.
الخصال , جلد۲ , صفحه۶۰۳ – عيون الأخبار ج۲ ص۱۲۱ – تحف العقول , جلد۱ , صفحه۴۱۵ – عوالم العلوم , جلد۲۰ , صفحه۵۷۹ -بحار الأنوار , جلد۱۰ , صفحه۲۲۲ – عَنِ اَلْفَضْلِ بْنِ شَاذَانَ قَالَ: سَأَلَ اَلْمَأْمُونُ عَلِيَّ بْنَ مُوسَى اَلرِّضَا عَلَيْهِ السَّلاَمُ … اَلْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيُ عَنِ اَلْمُنْكَرِ وَاجِبَانِ إِذَا أَمْكَنَ وَ لَمْ يَكُنْ خِيفَةٌ عَلَى اَلنَّفْسِ …
امام رضا علیه السلام فرمودند : امر به معروف و نهى از منكر دو واجب هستند ، اگر ممكن باشد و خوف بر نفس نباشد
التفسير الامام الزکی الحسن العسکری علیه السلام ج۱ ص۴۸۰ – وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۴ – بحار الأنوار ج۹۷ ص۸۵ – قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : لَقَدْ أَوْحَى اَللَّهُ فِيمَا مَضَى قَبْلَكُمْ إِلَى جَبْرَئِيلَ فَأَمَرَهُ أَنْ يَخْسِفَ بِبَلَدٍ يَشْتَمِلُ عَلَى اَلْكُفَّارِ وَ اَلْفُجَّارِ فَقَالَ جَبْرَئِيلُ يَا رَبِّ اِخْسِفْ بِهِمْ إِلاَّ بِفُلاَنٍ اَلزَّاهِدِ فَيَعْرِفُ مَا ذَا يَأْمُرُهُ اَللَّهُ بِهِ فَقَالَ اَللَّهُ تَعَالَى بَلِ اِخْسِفْ بِهِمْ وَ بِفُلاَنٍ قَبْلَهُمْ فَسَأَلَ رَبَّهُ فَقَالَ رَبِّ عَرِّفْنِي لِمَ ذَلِكَ وَ هُوَ زَاهِدٌ عَابِدٌ قَالَ مَكَّنْتُ لَهُ وَ أَقْدَرْتُهُ فَهُوَ لاَ يَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ لاَ يَنْهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ وَ كَانَ يَتَوَفَّرُ عَلَى حُبِّهِمْ وَ فِي غَضَبِي لَهُمْ فَقَالُوا يَا رَسُولَ اَللَّهِ فَكَيْفَ بِنَا وَ نَحْنُ لاَ نَقْدِرُ عَلَى إِنْكَارِ مَا نُشَاهِدُهُ مِنْ مُنْكَرٍ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ أَوْ لَيَعُمُّكُمُ اَللَّهُ بِعَذَابٍ ثُمَّ قَالَ مَنْ رَأَى مُنْكَراً فَلْيُنْكِرْهُ بِيَدِهِ إِنِ اِسْتَطَاعَ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ فَحَسْبُهُ أَنْ يَعْلَمَ اَللَّهُ مِنْ قَلْبِهِ أَنَّهُ لِذَلِكَ كَارِهٌ .
عوالي اللئالي ج۱ ص۴۳۱ – مستدرك الوسائل ج۱۲ ص۱۹۲ – پيامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) عَوَالِي اَللآَّلِي ، عَنِ اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَراً فَلْيُغَيِّرْهُ بِيَدِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ لَيْسَ وَرَاءَ ذَلِكَ شَيْءٌ مِنَ اَلْإِيمَانِ وَ فِي رِوَايَةٍ إِنَّ ذَلِكَ أَضْعَفُ اَلْإِيمَانِ .
كتاب سُليم ج۲ ص۶۱۳ – الأمالي (للمفید) ج۱ ص۲۷۵ – الأمالي (للطوسی) ج۱ ص۳۷ – أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلِيِّ بْنِ أَبِي طَالِبٍ (عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ) فَسَأَلَهُ عَنِ اَلْإِيمَانِ… اَلْجِهَادُ عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ: عَلَى اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ، وَ اَلنَّهْيِ عَنِ اَلْمُنْكَرِ، وَ اَلصِّدْقِ فِي اَلْمَوَاطِنِ، وَ شَنَآنِ اَلْفَاسِقِينَ، فَمَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ، شَدَّ ظَهْرَ اَلْمُؤْمِنِ، وَ مَنْ نَهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ أَرْغَمَ أَنْفَ اَلْكَافِرِ، وَ مَنْ صَدَقَ فِي اَلْمَوَاطِنِ قَضَى مَا عَلَيْهِ، وَ مَنْ شَنَأَ اَلْفَاسِقِينَ غَضِبَ لِلَّهِ، وَ مَنْ غَضِبَ لِلَّهِ تَعَالَى فَهُوَ مُؤْمِنٌ حَقّاً، فَهَذِهِ صِفَةُ اَلْإِيمَانِ وَ دَعَائِمُهُ.
جهاد بر چهار گروه تقسيم مى‌شود:امر به معروف و نهى از منكر و راستى در موقعيت‌هاى گوناگون و كينه‌ورزى با تبهكاران.پس هركس امر به معروف كند از مؤمن پشتيبانى مى‌نمايد و هركس نهى از منكر كند پوزۀ كافران را به خاك ماليده است و هركس راستى پيشه كند هر آنچه بر او وارد مى‌شود را پشت‌سر مى‌گذارد[غلبه مى‌كند]و هركس به بدكاران كينه بورزد به خاطر خدا خشمناك شده است و هركس براى خدا خشمناك شود مؤمن حقيقى است.پس اين صفت ايمان و ستون‌هايش است .
وسائل الشیعة ج۱۵ ص۳۴۸ – ابن عباس گويد:پيغمبر خدا(صلّى اللّه عليه و آله)در آخرين حج خود فرمود:از نشانه‌هاى قيامت:تباه كردن نماز،پيروى شهوات،گرايش به هوسها.. سپس فرمود:در اين زمان است كه معروف منكر شده و منكر معروف مى‌شود … سپس فرمود: در اين زمان است كه مردها(از نظر شهوت)به مردها و زنها به زنها اكتفا نمايند… صفهاى مردم زياد ولى قلبهايشان از هم جدا و زبانهايشان مختلف باشد…. در اين هنگام طلاق زياد شده و حدى جارى نمى‌شود… سپس فرمود:در اين هنگام خنياگرى و موسيقى آشكار شده … قرآن را بخاطر غير خدا فرا مى‌گيرند و آن را با آهنگ آلات موسيقى همساز مى‌كنند… قرآن را به غنا مى‌خوانند… شطرنج و قمار و موسيقى نيكو شمرده شود،امر بمعروف و نهى از منكر انكار گردد.تا اينكه فرمود: پس اينان در ملكوت آسمانها به پليدان و ناپاكان خوانده شوند.
عَلِيُّ بْنُ إِبْرَاهِيمَ فِي تَفْسِيرِهِ عَنْ أَبِيهِ عَنْ سُلَيْمَانَ بْنِ مُسْلِمٍ اَلْخَشَّابِ عَنْ عَبْدِ اَللَّهِ بْنِ جَرِيحٍ عَنْ عَطَاءِ بْنِ أَبِي رِيَاحٍ عَنِ اِبْنِ عَبَّاسٍ عَنِ اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ فِي حَجَّةِ اَلْوَدَاعِ : إِنَّ مِنْ أَشْرَاطِ اَلْقِيَامَةِ إِضَاعَةَ اَلصَّلاَةِ وَ اِتِّبَاعَ اَلشَّهَوَاتِ وَ اَلْمَيْلَ مَعَ اَلْأَهْوَاءِ وَ تَعْظِيمَ اَلْمَالِ وَ بَيْعَ اَلدُّنْيَا بِالدِّينِ فَعِنْدَهَا يُذَابُ قَلْبُ اَلْمُؤْمِنِ فِي جَوْفِهِ كَمَا يُذَابُ اَلْمِلْحُ فِي اَلْمَاءِ مِمَّا يَرَى مِنَ اَلْمُنْكَرِ فَلاَ يَسْتَطِيعُ أَنْ يُغَيِّرَهُ ثُمَّ قَالَ إِنَّ عِنْدَهَا يَكُونُ اَلْمُنْكَرُ مَعْرُوفاً وَ اَلْمَعْرُوفُ مُنْكَراً وَ يُؤْتَمَنُ اَلْخَائِنُ وَ يُخَوَّنُ اَلْأَمِينُ وَ يُصَدَّقُ اَلْكَاذِبُ وَ يُكَذَّبُ اَلصَّادِقُ ثُمَّ قَالَ فَعِنْدَهَا إِمَارَةُ اَلنِّسَاءِ وَ مُشَاوَرَةُ اَلْإِمَاءِ وَ قُعُودُ اَلصِّبْيَانِ عَلَى اَلْمَنَابِرِ وَ يَكُونُ اَلْكَذِبُ ظَرْفاً وَ اَلزَّكَاةُ مَغْرَماً وَ اَلْفَيْءُ مَغْنَماً وَ يَجْفُو اَلرَّجُلُ وَالِدَيْهِ وَ يَبَرُّ صَدِيقَهُ ثُمَّ قَالَ فَعِنْدَهَا يَكْتَفِي اَلرِّجَالُ بِالرِّجَالِ وَ اَلنِّسَاءُ بِالنِّسَاءِ وَ يُغَارُ عَلَى اَلْغِلْمَانِ كَمَا يُغَارُ عَلَى اَلْجَارِيَةِ فِي بَيْتِ أَهْلِهَا وَ يَشَّبَّهُ اَلرِّجَالُ بِالنِّسَاءِ وَ اَلنِّسَاءُ بِالرِّجَالِ وَ يَرْكَبْنَ ذَوَاتُ اَلْفُرُوجِ اَلسُّرُوجَ فَعَلَيْهِمْ مِنْ أُمَّتِي لَعْنَةُ اَللَّهِ ثُمَّ قَالَ إِنَّ عِنْدَهَا تُزَخْرَفُ اَلْمَسَاجِدُ كَمَا تُزَخْرَفُ اَلْبِيَعُ وَ اَلْكَنَائِسُ وَ تُحَلَّى اَلْمَصَاحِفُ وَ تَطُولُ اَلْمَنَارَاتُ وَ تَكْثُرُ اَلصُّفُوفُ وَ اَلْقُلُوبُ مُتَبَاغِضَةٌ وَ اَلْأَلْسُنُ مُخْتَلِفَةٌ ثُمَّ قَالَ فَعِنْدَ ذَلِكَ تَحَلَّى ذُكُورُ أُمَّتِي بِالذَّهَبِ وَ يَلْبَسُونَ اَلْحَرِيرَ وَ اَلدِّيبَاجَ وَ يَتَّخِذُونَ جُلُودَ اَلنَّمِرِ صِفَافاً ثُمَّ قَالَ فَعِنْدَهَا يَظْهَرُ اَلرِّبَا وَ يَتَعَامَلُونَ بِالْغِيبَةِ وَ اَلرِّشَا وَ يُوضَعُ اَلدِّينُ وَ تُرْفَعُ اَلدُّنْيَا ثُمَّ قَالَ وَ عِنْدَهَا يَكْثُرُ اَلطَّلاَقُ فَلاَ يُقَامُ لِلَّهِ حَدٌّ وَ لَنْ يَضُرَّ اَللَّهَ شَيْئاً ثُمَّ قَالَ وَ عِنْدَهَا تَظْهَرُ اَلْقَيْنَاتُ وَ اَلْمَعَازِفُ وَ تَلِيهِمْ شِرَارُ أُمَّتِي ثُمَّ قَالَ وَ عِنْدَهَا حَجُّ أَغْنِيَاءِ أُمَّتِي لِلنُّزْهَةِ وَ يَحُجُّ أَوْسَاطُهَا لِلتِّجَارَةِ وَ يَحُجُّ فُقَرَاؤُهُمْ لِلرِّيَاءِ وَ اَلسُّمْعَةِ فَعِنْدَهَا يَكُونُ أَقْوَامٌ يَتَعَلَّمُونَ اَلْقُرْآنَ لِغَيْرِ اَللَّهِ فَيَتَّخِذُونَهُ مَزَامِيرَ وَ يَكُونُ أَقْوَامٌ يَتَفَقَّهُونَ لِغَيْرِ اَللَّهِ وَ يَكْثُرُ أَوْلاَدُ اَلزِّنَا يَتَغَنَّوْنَ بِالْقُرْآنِ وَ يَتَهَافَتُونَ بِالدُّنْيَا ثُمَّ قَالَ وَ ذَلِكَ إِذَا اُنْتُهِكَتِ اَلْمَحَارِمُ وَ اُكْتُسِبَ اَلْمَآثِمُ وَ تَسَلَّطُ اَلْأَشْرَارُ عَلَى اَلْأَخْيَارِ وَ يَفْشُو اَلْكَذِبُ وَ تَظْهَرُ اَلْحَاجَةُ وَ تَفْشُو اَلْفَاقَةُ وَ يَتَبَاهَوْنَ فِي اَلنَّاسِ وَ يَسْتَحْسِنُونَ اَلْكُوبَةَ وَ اَلْمَعَازِفَ وَ يُنْكَرُ اَلْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيُ عَنِ اَلْمُنْكَرِ إِلَى أَنْ قَالَ: فَأُولَئِكَ يُدْعَوْنَ فِي مَلَكُوتِ اَلسَّمَاءِ اَلْأَرْجَاسَ اَلْأَنْجَاسَ اَلْحَدِيثَ .
الزهد ج۱ ص۱۰۶ –الکافي ج۵ ص۵۶ – تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۷۶ –روضة الواعظین ج۲ ص۳۶۵ – مجموعة ورّام ج۲ ص۱۲۳ –الوافي ج۱۵ ص۱۷۲ – وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۱۷ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ وَ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِمَا اَلسَّلاَمُ قَالَ: وَيْلٌ لِقَوْمٍ لاَ يَدِينُونَ اَللَّهَ بِالْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيِ عَنِ اَلْمُنْكَرِ .
حضرت امام صادق عليه السّلام فرمودند:واى بر قومى كه به وسيلۀ امر به معروف و نهى از منكر كردن قرض خود را به خدا ادا نمى‌كنند.
الکافي ج۵ ص۵۷ – تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۷۶ – مجموعة ورّام ج۲ ص۱۲۳ – الوافي ج۱۵ ص۱۷۲ – وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۱۷ –تفسير نور الثقلين ج۴ ص۲۰۵ – تفسير كنز الدقائق ج۱۰ ص۲۵۴ قَالَ أَبُو جَعْفَرٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : بِئْسَ اَلْقَوْمُ قَوْمٌ يَعِيبُونَ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ .
حضرت امام باقر عليه السّلام فرمودند: آن قومى كه امر به معروف و نهى از منكر را عيب بشمارند، چه بد مردمى هستند!
الکافي ج۵ ص۵۹ – تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۸۰ –مشکاة الأنوار ج۱ ص۵۰ – مجموعة ورّام ج۲ ص۱۲۵ – الوافي ج۱۵ ص۱۸۴ –وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۱۸ –عَنْ غِيَاثِ بْنِ إِبْرَاهِيمَ قَالَ: كَانَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِذَا مَرَّ بِجَمَاعَةٍ يَخْتَصِمُونَ لاَ يَجُوزُهُمْ حَتَّى يَقُولَ ثَلاَثاً «اِتَّقُوا اَللَّهَ» يَرْفَعُ بِهَا صَوْتَهُ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ .
غياث بن ابراهيم گويد: شيوۀ حضرت امام صادق عليه السّلام آن بود كه هرگاه از كنار گروهى مى‌گذشت كه با يكديگر مخاصمه و دعوا داشتند از نزد آنان نمى‌گذشت مگر آنكه سه مرتبه با صداى بلند مى‌فرمود: از خدا بترسيد و تقوا پيشه كنيد!
الکافي ج۵ ص۵۶ – مشکاة الأنوار ج۱ ص۵۰ – عوالي اللئالي ج۳ ص۱۹۱ –وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۱۸ –تفسير نور الثقلين ج۴ ص۲۰۵ –تفسير كنز الدقائق ج۱۰ ص۲۵۴ – قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ (الکاظم)عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ: لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهُنَّ عَنِ اَلْمُنْكَرِ أَوْ لَيُسْتَعْمَلَنَّ عَلَيْكُمْ شِرَارُكُمْ فَيَدْعُو خِيَارُكُمْ فَلاَ يُسْتَجَابُ لَهُمْ .
حضرت امام رضا عليه السّلام شنيدم كه مى‌فرمودند:
تأكيد مى‌كنم كه شما بايد امر به معروف و نهى از منكر كنيد، و گرنه بدترين‌هاى شما بر شما گماشته مى‌شوند و در چنين شرايطى نيكان شما دعا مى‌كنند و مستجاب نمى‌شود.
الکافي ج۵ ص۵۹ – تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۷۷ –مشکاة الأنوار ج۱ ص۴۹ – الوافي ج۱۵ ص۱۷۵ – وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۱۸ – بحار الأنوار ج۹۷ ص۹۲ – قَالَ سَمِعْتُ أَبَا اَلْحَسَنِ اَلرِّضَا عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ كَانَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ يَقُولُ: إِذَا أُمَّتِي تَوَاكَلَتِ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ فَلْيَأْذَنُوا بِوِقَاعٍ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَى .
حضرت امام رضا عليه السّلام مى‌فرمودند: رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله هميشه مى‌فرمودند: آن‌گاه كه امّت من امر به معروف و نهى از منكر را واگذاشتند (و به عهدۀ يكديگر نهادند) پس منتظر مصيبت شديد از جانب خداى تعالى باشند.
الکافي ج۵ ص۵۷ + الوافي ج۱۵ ص۱۷۲ + وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۱۹ – تفسير الصافي ج۲ ص۴۹ – عَنْ حَسَنٍ قَالَ: خَطَبَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ فَحَمِدَ اَللَّهَ وَ أَثْنَى عَلَيْهِ وَ قَالَ أَمَّا بَعْدُ فَإِنَّهُ إِنَّمَا هَلَكَ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ حَيْثُ مَا عَمِلُوا مِنَ اَلْمَعَاصِي وَ لَمْ يَنْهَهُمُ اَلرَّبَّانِيُّونَ وَ اَلْأَحْبَارُ عَنْ ذَلِكَ وَ إِنَّهُمْ لَمَّا تَمَادَوْا فِي اَلْمَعَاصِي وَ لَمْ يَنْهَهُمُ اَلرَّبَّانِيُّونَ وَ اَلْأَحْبَارُ عَنْ ذَلِكَ نَزَلَتْ بِهِمُ اَلْعُقُوبَاتُ فَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ اِنْهَوْا عَنِ اَلْمُنْكَرِ وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ لَمْ يُقَرِّبَا أَجَلاً وَ لَمْ يَقْطَعَا رِزْقاً إِنَّ اَلْأَمْرَ يَنْزِلُ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَى اَلْأَرْضِ كَقَطْرِ اَلْمَطَرِ إِلَى كُلِّ نَفْسٍ بِمَا قَدَّرَ اَللَّهُ لَهَا مِنْ زِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ
حسن گويد: امير مؤمنان على عليه السّلام خطبه‌اى ايراد كرد و پس از حمد و ثناى الهى فرمودند: امّا بعد، واقعيت آن است كه پيشينيان شما زمانى هلاك شدند كه معصيت‌ها را انجام دادند، ولى ربّانيان و احبار آنان را از معصيت باز نداشتند، و در پى اين جريان‌ها كيفرها و عذابهاى الهى بر آنان فرود آمد. پس امر به معروف و نهى از منكر كنيد! بدانيد كه امر به معروف و نهى از منكر نه مرگى را نزديك مى‌گرداند و نه رزق و روزى را مى‌كاهد. دستورات از آسمان به زمين مى‌آيد همانند قطره‌هاى باران كه فرود مى‌آيند و به هرجاندارى هرآن قدر كه خداوند برايش قرار داده كم يا زياد – مى‌رسد-.
الکافي ج۸ ص۱۵۸ –الوافي ج۲ ص۲۴۳–وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۰–عوالم العلوم ج۲۰ ص۶۳۰عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ مُسْلِمٍ قَالَ: كَتَبَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ إِلَى اَلشِّيعَةِ لَيَعْطِفَنَّ ذَوُو اَلسِّنِّ مِنْكُمْ وَ اَلنُّهَى عَلَى ذَوِي اَلْجَهْلِ وَ طُلاَّبِ اَلرِّئَاسَةِ أَوْ لَتُصِيبَنَّكُمْ لَعْنَتِي أَجْمَعِينَ .
محمد بن مسلم گويد: حضرت امام صادق عليه السّلام (نامۀ ذيل را) بشيعيان نوشتند: بايد سالمندان شما و خردمندانتان بنادانان و رياست طلبان توجه كنند و آنها را به هر نحو كه ميتوانند از كارهاى خلاف بازدارند و گر نه لعنت من بهمۀ شماها خواهد رسيد.
قرب الإسناد ج۱ ص۵۴ –الکافي ج۵ ص۵۹ –تحف العقول ج۱ ص۴۹ –تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۷۷ –مشکاة الأنوار ج۱ ص۴۹ –الوافي ج۱۵ ص۱۷۶ –وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۲ عَنْ مَسْعَدَةَ بْنِ صَدَقَةَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قَالَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ كَيْفَ بِكُمْ إِذَا فَسَدَتْ نِسَاؤُكُمْ وَ فَسَقَ شَبَابُكُمْ وَ لَمْ تَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ لَمْ تَنْهَوْا عَنِ اَلْمُنْكَرِ فَقِيلَ لَهُ وَ يَكُونُ ذَلِكَ يَا رَسُولَ اَللَّهِ فَقَالَ نَعَمْ وَ شَرٌّ مِنْ ذَلِكَ كَيْفَ بِكُمْ إِذَا أَمَرْتُمْ بِالْمُنْكَرِ وَ نَهَيْتُمْ عَنِ اَلْمَعْرُوفِ فَقِيلَ لَهُ يَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ يَكُونُ ذَلِكَ قَالَ نَعَمْ وَ شَرٌّ مِنْ ذَلِكَ كَيْفَ بِكُمْ إِذَا رَأَيْتُمُ اَلْمَعْرُوفَ مُنْكَراً وَ اَلْمُنْكَرَ مَعْرُوفاً .
رسول الله صلّى اللّه عليه و اله فرمودند: چه حالى خواهيد داشت، وقتى كه زنان‌تان فاسد شوند و جوان‌هايتان فاسق و بدكار شوند و امر به معروف و نهى از منكر نكنيد؟!
عرض كردند: اى رسول خدا! آيا واقعا چنين اتّفاقى خواهد افتاد؟ فرمود: آرى، و بدتر آن نيز خواهد شد. …
الکافي ج۵ ص۵۹ – الوافي ج۱۵ ص۱۷۶ – وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۲ – قَالَ اَلنَّبِيُّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ لَيُبْغِضُ اَلْمُؤْمِنَ اَلضَّعِيفَ اَلَّذِي لاَ دِينَ لَهُ فَقِيلَ لَهُ وَ مَا اَلْمُؤْمِنُ اَلَّذِي لاَ دِينَ لَهُ قَالَ اَلَّذِي لاَ يَنْهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ .
رسول الله صلّى اللّه عليه و اله فرمودند: در واقع خداوند عزّ و جلّ بر مؤمن ناتوانى كه دين ندارد خشم مى‌كند. عرض شد: مؤمنى كه دين ندارد چگونه مؤمن است؟فرمود: كسى كه نهى از منكر نكند.
المقنعة شیخ مفید ج۱ ص۸۰۸ – تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۸۱ – مشکاة الأنوار ج۱ ص۵۱ –مجموعة ورّام ج۲ ص۱۲۶ – عوالي اللئالي ج۳ ص۱۸۸ – الوافي ج۱۵ ص۱۷۶ – تفسير الصافي ج۱ ص۳۶۷ –وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۳ رُوِيَ عَنِ اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنَّهُ قَالَ: لاَ يَزَالُ اَلنَّاسُ بِخَيْرٍ مَا أَمَرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَوْا عَنِ اَلْمُنْكَرِ وَ تَعَاوَنُوا عَلَى اَلْبِرِّ فَإِذَا لَمْ يَفْعَلُوا ذَلِكَ نُزِعَتْ مِنْهُمُ اَلْبَرَكَاتُ وَ سُلِّطَ بَعْضُهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَ لَمْ يَكُنْ لَهُمْ نَاصِرٌ فِي اَلْأَرْضِ وَ لاَ فِي اَلسَّمَاءِ .
رسول الله صلّى اللّه عليه و اله فرمودند: مادامى كه مردم امر به معروف و نهى از منكر نمايند و بر اعمال نيك همكارى نمايند در خير و خوشى بسر مى‌برند؛و هر گاه اين كار را نكنند بركتها از آنها گرفته مى‌شود و بعضى از آنها بر بعضى ديگر مسلّط مى‌شوند.و ياورى برايشان در آسمان و زمين نخواهد بود.
الکافي ج۵ ص۵۹ – ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ج۱ ص۱۶۰ –الخصال ج۱ ص۴۲ –تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۷۷ –روضة الواعظین ج۲ ص۳۶۵ –مشکاة الأنوار ج۱ ص۴۸ –مجموعة ورّام ج۲ ص۱۲۴ –عوالي اللئالي ج۳ ص۱۸۹ – امام صادق (علیه السلام) وَ قَالَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ: اَلْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيُ عَنِ اَلْمُنْكَرِ خُلُقَانِ مِنْ خُلُقِ اَللَّهِ تَعَالَى فَمَنْ نَصَرَهُمَا أَعَزَّهُ اَللَّهُ تَعَالَى وَ مَنْ خَذَلَهُمَا خَذَلَهُ اَللَّهُ تَعَالَى .
حضرت امام صادق عليه السّلام فرمودند: امر به معروف و نهى از منكر، دو مخلوق از مخلوقات الهى هستند؛ هركس آن دو را يارى كند خدا او را عزيز مى‌گرداند، و هركس آن دو را خوار نمايد خدا نيز آن شخص را خوار خواهد كرد.
تفسير القمی ج۲ ص۳۶ – تفسیر البرهان ج۳ ص۶۳۸ – بحار الأنوار ج۹۷ ص۷۳ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ سَمِعْتُهُ يَقُولُ: أَيُّهَا اَلنَّاسُ آمروا[اُومُرُوا] بِالْمَعْرُوفِ وَ اِنْهَوْا عَنِ اَلْمُنْكَرِ فَإِنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ لَمْ يُقَرِّبَا أَجَلاً وَ لَمْ يُبَاعِدَا رِزْقاً فَإِنَّ اَلْأَمْرَ يَنْزِلُ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَى اَلْأَرْضِ كَقَطْرِ اَلْمَطَرِ فِي كُلِّ يَوْمٍ إِلَى كُلِّ نَفْسٍ بِمَا قَدَّرَ اَللَّهُ لَهَا مِنْ زِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ فِي أَهْلٍ أَوْ مَالٍ أَوْ نَفْسٍ
الأمالي (للطوسی) ج۱ ص۵۵ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۵ الفصول المهمة ج۲ ص۲۲۶ بحار الأنوار ج۹۷ ص۷۷ عَلِيِّ بْنِ اَلْحُسَيْنِ ، عَنْ أَبِيهِ ، عَنْ جَدِّهِ ، قَالَ: كَانَ يُقَالُ: لاَ يَحِلُّ لِعَيْنٍ مُؤْمِنَةٍ تَرَى اَللَّهَ يُعْصَى فَتَطْرِفَ حَتَّى تُغَيِّرَهُ.
امام سجاد عليه السّلام از جدش روايت مى‌كند كه فرمود:سزاوار نيست كه چشم با ايمانى مشاهده كند كه نافرمانى خدا مى‌شود و برهم نهاده شود تا آن گناه[به پايان برسد]و تغيير يابد.
******** الکافي ج۵ ص۵۹ تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۷۷ الوافي ج۱۵ ص۱۸۱ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۶ قَالَ: سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ وَ سُئِلَ عَنِ اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيِ عَنِ اَلْمُنْكَرِ أَ وَاجِبٌ هُوَ عَلَى اَلْأُمَّةِ جَمِيعاً فَقَالَ لاَ فَقِيلَ لَهُ وَ لِمَ قَالَ إِنَّمَا هُوَ عَلَى اَلْقَوِيِّ اَلْمُطَاعِ اَلْعَالِمِ بِالْمَعْرُوفِ مِنَ اَلْمُنْكَرِ لاَ عَلَى اَلضَّعِيفِ اَلَّذِي لاَ يَهْتَدِي سَبِيلاً إِلَى أَيٍّ مِنْ أَيٍّ يَقُولُ مِنَ اَلْحَقِّ إِلَى اَلْبَاطِلِ وَ اَلدَّلِيلُ عَلَى ذَلِكَ كِتَابُ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ قَوْلُهُ «وَ لْتَكُنْ مِنْكُمْ أُمَّةٌ يَدْعُونَ إِلَى اَلْخَيْرِ وَ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ » فَهَذَا خَاصُّ غَيْرُ عَامٍّ كَمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: «وَ مِنْ قَوْمِ مُوسىٰ أُمَّةٌ يَهْدُونَ بِالْحَقِّ وَ بِهِ يَعْدِلُونَ » وَ لَمْ يَقُلْ عَلَى أُمَّةِ مُوسَى وَ لاَ عَلَى كُلِّ قَوْمِهِ وَ هُمْ يَوْمَئِذٍ أُمَمٌ مُخْتَلِفَةٌ وَ اَلْأُمَّةُ وَاحِدَةٌ فَصَاعِداً كَمَا قَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ «إِنَّ إِبْرٰاهِيمَ كٰانَ أُمَّةً قٰانِتاً لِلّٰهِ » يَقُولُ مُطِيعاً لِلَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ وَ لَيْسَ عَلَى مَنْ يَعْلَمُ ذَلِكَ فِي هَذِهِ اَلْهُدْنَةِ مِنْ حَرَجٍ إِذَا كَانَ لاَ قُوَّةَ لَهُ وَ لاَ عُذْرَ وَ لاَ طَاعَةَ قَالَ مَسْعَدَةُ وَ سَمِعْتُ أَبَا عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ يَقُولُ وَ سُئِلَ عَنِ اَلْحَدِيثِ اَلَّذِي جَاءَ عَنِ اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ إِنَّ أَفْضَلَ اَلْجِهَادِ كَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِرٍ مَا مَعْنَاهُ قَالَ هَذَا عَلَى أَنْ يَأْمُرَهُ بَعْدَ مَعْرِفَتِهِ وَ هُوَ مَعَ ذَلِكَ يُقْبَلُ مِنْهُ وَ إِلاَّ فَلاَ . گويد: از امام صادق عليه السّلام شنيدم كه از حضرتش پرسيده شد: آيا امر به معروف و نهى از منكر بر همه واجب است؟ فرمود: نه. عرض شد: چرا؟
فرمود: تنها بر شخص توانا و نيرومندى كه از او اطاعت كنند و بپذيرند واجب است كه معروف و نيك را بشناسد و از منكر تشخيص بدهد، نه بر ناتوان ضعيفى كه را خودش هدايت نشده است و مردم را از حق به باطل مى‌برد. دليل براين مطالب نيز در كتاب خداوند عزّ و جلّ آمده است كه مى‌فرمايد:«و بايد از ميان شما گروهى باشند كه دعوت و فراخوان به كار خير كنند و امر به معروف و نهى از منكر نمايند». پرواضح است كه اين معنا، خاص است و عام نيست. چنان‌كه خداوند عزّ و جلّ مى‌فرمايد: «و از قوم موسى امّت (و گروهى) بودند كه (مردم را) به حقيقت هدايت و راهنمايى مى‌كردند و بين آنان حق و عدالت را اجرا مى‌كردند». و نفرمود:«بر امت موسى»؛ و نفرمود:«بر تمام قوم موسى»، كه در آن هنگام امّت‌هاى گوناگون بودند، در حالى كه امّت به معناى يك نفر و بيش از آن آمده است، آنجا كه خداوند عزّ و جلّ مى‌فرمايد:«در واقع ابراهيم يك امّت بود و از خداوند اطاعت مى‌كرد». مى‌فرمايد: او نسبت خداوند عزّ و جلّ مطيع بود. البتّه در اين زمان كه ما با ستمكاران در حال صلح و آتش‌بس هستيم بر دانايى اگر توان ندارد و بهانه‌اى ندارد و كسى نيز از او فرمان نمى‌برد حرجى نيست و لازم نيست. مسعدة گويد: از امام صادق عليه السّلام در مورد اين حديث كه از پيامبر صلّى اللّه عليه و اله وارد شده است: «در واقع، با فضيلت‌ترين جهاد، سخن عدلى است كه نزد پيشوايى جائر و ستمگر گفته شود» پرسيده شد. شنيدم كه آن حضرت فرمود: معناى اين سخن چنين است كه وقتى فهميد به آن جائر دستور بدهد (و امر به حق كند)، به شرطى كه او نيز بپذيرد، و گرنه چنين رفتار نكند.
الکافي ج۵ ص۶۰ – الخصال ج۱ ص۳۵ –تحف العقول ج۱ ص۳۵۸ تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۷۸ مشکاة الأنوار ج۱ ص۵۰ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : إِنَّمَا يُؤْمَرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ يُنْهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ مُؤْمِنٌ فَيَتَّعِظُ أَوْ جَاهِلٌ فَيَتَعَلَّمُ وَ أَمَّا صَاحِبُ سَوْطٍ أَوْ سَيْفٍ فَلاَ .
يحيى الطويل از حضرت امام صادق عليه السّلام نقل مى‌كند كه فرمودند:همانا(دو كس)امر به معروف و نهى از منكر مى‌شوند:يكى مؤمن كه پند مى‌گيرد و ديگرى جاهل كه مى‌آموزد،ولى صاحب تازيانه و شمشير،هرگز!
تحف العقول ج۱ ص۳۵۹ تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۷۸ – مشکاة الأنوار ج۱ ص۵۰ – وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۷ عَنِ اِبْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ مُفَضَّلِ بْنِ يَزِيدَ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ لِي: «يَا مُفَضَّلُ مَنْ تَعَرَّضَ لِسُلْطَانٍ جَائِرٍ فَأَصَابَتْهُ بَلِيَّةٌ لَمْ يُؤْجَرْ عَلَيْهَا وَ لَمْ يُرْزَقِ اَلصَّبْرَ عَلَيْهَا» .
حضرت امام صادق عليه السّلام فرمودند: هركس به سلطان ستمگر تعرض كند و از ناحيۀ سلطان بلايى بر او وارد گردد، از آن گرفتارى و ابتلاء اجر و پاداش اخروى نخواهد برد و نه از صبر و تحمل نصيبى خواهد داشت.
وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۸ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ عَنْ مَحْفُوظٍ اَلْإِسْكَافِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ فِي حَدِيثٍ: أَنَّهُ أَنْكَرَ عَلَى رَجُلٍ أَمْراً فَلَمْ يَقْبَلْ مِنْهُ فَطَأْطَأَ رَأْسَهُ وَ مَضَى
**** عيون الأخبار ج۱ ص۲۹۰ كشف الغمة ج۲ ص۲۹۴ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۹ عَنِ اَلرَّيَّانِ بْنِ اَلصَّلْتِ قَالَ: جَاءَ قَوْمٌ بِخُرَاسَانَ إِلَى اَلرِّضَا عَلَيْهِ السَّلاَمُ فَقَالُوا إِنَّ قَوْماً مِنْ أَهْلِ بَيْتِكَ يَتَعَاطَوْنَ أُمُوراً قَبِيحَةً فَلَوْ نَهَيْتَهُمْ عَنْهَا فَقَالَ لاَ أَفْعَلُ فَقِيلَ وَ لِمَ قَالَ لِأَنِّي سَمِعْتُ أَبِي يَقُولُ اَلنَّصِيحَةُ خَشِنَةٌ .
ريّان بن صلت گويد:عدّه‌اى به خراسان و به خدمت امام رضا عليه السّلام رفتند و گفتند:عدّه‌اى از خانوادۀ شما كارهاى قبيح انجام مى‌دهند،خوب بود آنان را نهى مى‌فرموديد،حضرت فرمودند:اين كار را نمى‌كنم،گفتند: چرا؟حضرت فرمودند:چون از پدرم شنيدم كه فرمود:نصيحت ناخوشايند و تلخ است(ظاهرا مراد از كارهاى قبيح،كارهاى پست است نه محرّمات).
تحف العقول ج۱ ص۲۳۷ الوافي ج۱۵ ص۱۷۷وسائل الشیعة , جلد۱۶ , صفحه۱۳۰ بحار الأنوار ج۹۷ ص۷۹ امام حسین (علیه السلام) اِعْتَبِرُوا أَيُّهَا اَلنَّاسُ بِمَا وَعَظَ اَللَّهُ بِهِ أَوْلِيَاءَهُ مِنْ سُوءِ ثَنَائِهِ عَلَى اَلْأَحْبَارِ إِذْ يَقُولُ لَوْ لاٰ يَنْهٰاهُمُ اَلرَّبّٰانِيُّونَ وَ اَلْأَحْبٰارُ عَنْ قَوْلِهِمُ اَلْإِثْمَ وَ قَالَ لُعِنَ اَلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرٰائِيلَ إِلَى قَوْلِهِ لَبِئْسَ مٰا كٰانُوا يَفْعَلُونَ وَ إِنَّمَا عَابَ اَللَّهُ ذَلِكَ عَلَيْهِمْ لِأَنَّهُمْ كَانُوا يَرَوْنَ مِنَ اَلظَّلَمَةِ اَلَّذِينَ بَيْنَ أَظْهُرِهِمُ اَلْمُنْكَرَ وَ اَلْفَسَادَ فَلاَ يَنْهَوْنَهُمْ عَنْ ذَلِكَ رَغْبَةً فِيمَا كَانُوا يَنَالُونَ مِنْهُمْ وَ رَهْبَةً مِمَّا يَحْذَرُونَ وَ اَللَّهُ يَقُولُ – فَلاٰ تَخْشَوُا اَلنّٰاسَ وَ اِخْشَوْنِ وَ قَالَ اَلْمُؤْمِنُونَ وَ اَلْمُؤْمِنٰاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيٰاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ فَبَدَأَ اَللَّهُ بِالْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيِ عَنِ اَلْمُنْكَرِ فَرِيضَةً مِنْهُ لِعِلْمِهِ بِأَنَّهَا إِذَا أُدِّيَتْ وَ أُقِيمَتِ اِسْتَقَامَتِ اَلْفَرَائِضُ كُلُّهَا هَيِّنُهَا وَ صَعْبُهَا وَ ذَلِكَ أَنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ دُعَاءٌ إِلَى اَلْإِسْلاَمِ مَعَ رَدِّ اَلْمَظَالِمِ وَ مُخَالَفَةِ اَلظَّالِمِ وَ قِسْمَةِ اَلْفَيْءِ وَ اَلْغَنَائِمِ وَ أَخْذِ اَلصَّدَقَاتِ مِنْ مَوَاضِعِهَا وَ وَضْعِهَا فِي حَقِّهَا ثُمَّ أَنْتُمْ أَيَّتُهَا اَلْعِصَابَةُ عِصَابَةٌ بِالْعِلْمِ مَشْهُورَةٌ وَ بِالْخَيْرِ مَذْكُورَةٌ وَ بِالنَّصِيحَةِ مَعْرُوفَةٌ وَ بِاللَّهِ فِي أَنْفُسِ اَلنَّاسِ مَهَابَةٌ يَهَابُكُمُ اَلشَّرِيفُ وَ يُكْرِمُكُمُ اَلضَّعِيفُ وَ يُؤْثِرُكُمْ مَنْ لاَ فَضْلَ لَكُمْ عَلَيْهِ وَ لاَ يَدَ لَكُمْ عِنْدَهُ تَشْفَعُونَ فِي اَلْحَوَائِجِ إِذَا اِمْتَنَعَتْ مِنْ طُلاَّبِهَا وَ تَمْشُونَ فِي اَلطَّرِيقِ بِهَيْبَةِ اَلْمُلُوكِ وَ كَرَامَةِ اَلْأَكَابِرِ أَ لَيْسَ كُلُّ ذَلِكَ إِنَّمَا نِلْتُمُوهُ بِمَا يُرْجَى عِنْدَكُمْ مِنَ اَلْقِيَامِ بِحَقِّ اَللَّهِ وَ إِنْ كُنْتُمْ عَنْ أَكْثَرِ حَقِّهِ تَقْصُرُونَ فَاسْتَخْفَفْتُمْ بِحَقِّ اَلْأَئِمَّةِ فَأَمَّا حَقَّ اَلضُّعَفَاءِ فَضَيَّعْتُمْ وَ أَمَّا حَقَّكُمْ بِزَعْمِكُمْ فَطَلَبْتُمْ فَلاَ مَالاً بَذَلْتُمُوهُ وَ لاَ نَفْساً خَاطَرْتُمْ بِهَا لِلَّذِي خَلَقَهَا وَ لاَ عَشِيرَةً عَادَيْتُمُوهَا فِي ذَاتِ اَللَّهِ أَنْتُمْ تَتَمَنَّوْنَ عَلَى اَللَّهِ جَنَّتَهُ وَ مُجَاوَرَةَ رُسُلِهِ وَ أَمَاناً مِنْ عَذَابِهِ لَقَدْ خَشِيتُ عَلَيْكُمْ أَيُّهَا اَلْمُتَمَنُّونَ عَلَى اَللَّهِ أَنْ تَحُلَّ بِكُمْ نَقِمَةٌ مِنْ نَقِمَاتِهِ لِأَنَّكُمْ بَلَغْتُمْ مِنْ كَرَامَةِ اَللَّهِ مَنْزِلَةً فُضِّلْتُمْ بِهَا وَ مَنْ يُعْرَفُ بِاللَّهِ لاَ تُكْرِمُونَ وَ أَنْتُمْ بِاللَّهِ فِي عِبَادِهِ تُكْرَمُونَ وَ قَدْ تَرَوْنَ عُهُودَ اَللَّهِ مَنْقُوضَةً فَلاَ تَفْزَعُونَ وَ أَنْتُمْ لِبَعْضِ ذِمَمِ آبَائِكُمْ تَفْزَعُونَ وَ ذِمَّةُ رَسُولِ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ مَحْقُورَةٌ وَ اَلْعُمْيُ وَ اَلْبُكْمُ وَ اَلزَّمْنَى فِي اَلْمَدَائِنِ مُهْمَلَةٌ لاَ تُرْحَمُونَ وَ لاَ فِي مَنْزِلَتِكُمْ تَعْمَلُونَ وَ لاَ مَنْ عَمِلَ فِيهَا تُعِينُونَ وَ بِالْإِدْهَانِ وَ اَلْمُصَانَعَةِ عِنْدَ اَلظَّلَمَةِ تَأْمَنُونَ كُلُّ ذَلِكَ مِمَّا أَمَرَكُمُ اَللَّهُ بِهِ مِنَ اَلنَّهْيِ وَ اَلتَّنَاهِي وَ أَنْتُمْ عَنْهُ غَافِلُونَ وَ أَنْتُمْ أَعْظَمُ اَلنَّاسِ مُصِيبَةً لِمَا غُلِبْتُمْ عَلَيْهِ مِنْ مَنَازِلِ اَلْعُلَمَاءِ لَوْ كُنْتُمْ تَشْعُرُونَ ذَلِكَ بِأَنَّ مَجَارِيَ اَلْأُمُورِ وَ اَلْأَحْكَامِ عَلَى أَيْدِي اَلْعُلَمَاءِ بِاللَّهِ اَلْأُمَنَاءِ عَلَى حَلاَلِهِ وَ حَرَامِهِ فَأَنْتُمُ اَلْمَسْلُوبُونَ تِلْكَ اَلْمَنْزِلَةَ وَ مَا سُلِبْتُمْ ذَلِكَ إِلاَّ بِتَفَرُّقِكُمْ عَنِ اَلْحَقِّ وَ اِخْتِلاَفِكُمْ فِي اَلسُّنَّةِ بَعْدَ اَلْبَيِّنَةِ اَلْوَاضِحَةِ وَ لَوْ صَبَرْتُمْ عَلَى اَلْأَذَى وَ تَحَمَّلْتُمُ اَلْمَئُونَةَ فِي ذَاتِ اَللَّهِ كَانَتْ أُمُورُ اَللَّهِ عَلَيْكُمْ تَرِدُ وَ عَنْكُمْ تَصْدُرُ وَ إِلَيْكُمْ تَرْجِعُ وَ لَكِنَّكُمْ مَكَّنْتُمُ اَلظَّلَمَةَ مِنْ مَنْزِلَتِكُمْ وَ اِسْتَسْلَمْتُمْ أُمُورَ اَللَّهِ فِي أَيْدِيهِمْ يَعْمَلُونَ بِالشُّبُهَاتِ وَ يَسِيرُونَ فِي اَلشَّهَوَاتِ سَلَّطَهُمْ عَلَى ذَلِكَ فِرَارُكُمْ مِنَ اَلْمَوْتِ وَ إِعْجَابُكُمْ بِالْحَيَاةِ اَلَّتِي هِيَ مُفَارِقَتُكُمْ فَأَسْلَمْتُمُ اَلضُّعَفَاءَ فِي أَيْدِيهِمْ فَمِنْ بَيْنِ مُسْتَعْبَدٍ مَقْهُورٍ وَ بَيْنِ مُسْتَضْعَفٍ عَلَى مَعِيشَتِهِ مَغْلُوبٍ يَتَقَلَّبُونَ فِي اَلْمُلْكِ بِآرَائِهِمْ وَ يَسْتَشْعِرُونَ اَلْخِزْيَ بِأَهْوَائِهِمْ اِقْتِدَاءً بِالْأَشْرَارِ وَ جُرْأَةً عَلَى اَلْجَبَّارِ فِي كُلِّ بَلَدٍ مِنْهُمْ عَلَى مِنْبَرِهِ خَطِيبٌ يَصْقَعُ فَالْأَرْضُ لَهُمْ شَاغِرَةٌ وَ أَيْدِيهِمْ فِيهَا مَبْسُوطَةٌ – وَ اَلنَّاسُ لَهُمْ خَوَلٌ لاَ يَدْفَعُونَ يَدَ لاَمِسٍ فَمِنْ بَيْنِ جَبَّارٍ عَنِيدٍ وَ ذِي سَطْوَةٍ عَلَى اَلضَّعَفَةِ شَدِيدٍ مُطَاعٍ لاَ يَعْرِفُ اَلْمُبْدِئَ اَلْمُعِيدَ فَيَا عَجَباً وَ مَا لِيَ لاَ أَعْجَبُ وَ اَلْأَرْضُ مِنْ غَاشٍّ غَشُومٍ وَ مُتَصَدِّقٍ ظَلُومٍ وَ عَامِلٍ عَلَى اَلْمُؤْمِنِينَ بِهِمْ غَيْرِ رَحِيمٍ فَاللَّهُ اَلْحَاكِمُ فِيمَا فِيهِ تَنَازَعْنَا وَ اَلْقَاضِي بِحُكْمِهِ فِيمَا شَجَرَ بَيْنَنَا اَللَّهُمَّ إِنَّكَ تَعْلَمُ أَنَّهُ لَمْ يَكُنْ مَا كَانَ مِنَّا تَنَافُساً فِي سُلْطَانٍ وَ لاَ اِلْتِمَاساً مِنْ فُضُولِ اَلْحُطَامِ وَ لَكِنْ لِنُرِيَ اَلْمَعَالِمَ مِنْ دِينِكَ وَ نُظْهِرَ اَلْإِصْلاَحَ فِي بِلاَدِكَ وَ يَأْمَنَ اَلْمَظْلُومُونَ مِنْ عِبَادِكَ وَ يُعْمَلَ بِفَرَائِضِكَ وَ سُنَنِكَ وَ أَحْكَامِكَ فَإِنْ لَمْ تَنْصُرُونَا وَ تُنْصِفُونَا قَوِيَ اَلظَّلَمَةُ عَلَيْكُمْ وَ عَمِلُوا فِي إِطْفَاءِ نُورِ نَبِيِّكُمْ وَ حَسْبُنَا اَللَّهُ وَ عَلَيْهِ تَوَكَّلْنَا وَ إِلَيْهِ أَنَبْنَا وَ إِلَيْهِ اَلْمَصِيرُ.
سخنان آن حضرت عليه السّلام در بيان«امر به معروف»و«نهى از منكر» كه از امير مؤمنان عليه السّلام نيز نقل شده است- اى مردم از پند و اندرزى كه خداوند دوستان خود را بخاطر سخن ملامت بارى كه بر دانشمندان يهود فرموده؛عبرت گيريد،آنجا كه[در قرآن]فرمايد: « لَوْ لاٰ يَنْهٰاهُمُ اَلرَّبّٰانِيُّونَ وَ اَلْأَحْبٰارُ عَنْ قَوْلِهِمُ اَلْإِثْمَ »،يعنى«چرا مربّيان خداپرست و دانشمندان،آنان را از گفتار گناه آلودشان باز نمى‌دارند؟-مائده:63»،و[در آيه‌اى ديگر]فرمايد:« لُعِنَ اَلَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ بَنِي إِسْرٰائِيلَ »-إلى قوله:« لَبِئْسَ مٰا كٰانُوا يَفْعَلُونَ »يعنى:«كسانى از فرزندان اسرائيل(يعقوب)كه كافر شدند لعنت شدند -تا آنجا كه فرمايد:-آرى،بد بوده است آنچه را كه انجام مى‌دادند-مائده:78»، و تنها دليل انتقاد و بدگوئى خداوند از ايشان اين بود كه آن افراد با اينكه اعمال منكر و ناپسند ستمكاران را مشاهده مى‌كردند،ولى به جهت بهره‌اى كه از آنان مى‌بردند و هراسى كه از آن بر حذر بودند،در منع و بازداشتن ايشان هيچ قدمى بر نمى‌داشتند.در حالى كه خداوند مى‌فرمايد:« فَلاٰ تَخْشَوُا اَلنّٰاسَ وَ اِخْشَوْنِ »يعنى: «شما از مردم مترسيد،و از من بترسيد-مائده:44»و نيز فرمايد:« اَلْمُؤْمِنُونَ وَ اَلْمُؤْمِنٰاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيٰاءُ بَعْضٍ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَوْنَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ »يعنى:«و مردان و زنان مؤمن دوستان و ياوران يك ديگرند،به كار نيك و پسنديده فرمان مى‌دهند،و از كار زشت و ناپسند باز مى‌دارند-توبه:71»،بنا بر اين خداوند به «امر به معروف»و«نهى از منكر»بعنوان فريضه‌اى از جانب خود سخن آغاز فرمود، چه او بر اين مطلب واقف بود كه اگر حقّ اين دو مطلب ادا شده و تحقّق پذيرد و برپا ماند، تمامى واجبات چه آسان و چه مشكلش پايدار و استوار مى‌گردد.چرا كه آن دو فرا- خوان و دعوتى است به اسلام،همراه با دفع ستمگريها،و مخالفت با ستمگران،و تقسيم كردن بيت المال،و پخش غنائم،و دريافت زكات از جاى خود،و پرداخت آن به محلّ مصرفش.سپس شما اى مردمان پرنفوذ،جماعتى هستيد معروف به دانش و خوبى و خيرخواهى،و بواسطۀ خدا در دل ديگران مهابتى پيدا نموده‌ايد،شرافتمند از شما حساب مى‌برد،و ناتوان و ضعيف شما را گرامى مى‌دارد،و آنان كه با شما هم درجه و همپايه‌اند و بر آنان حقّ نعمتى نداريد شما را بر خود مقدّم مى‌دارند.هر گاه نيازهاى مردم از ايشان دريغ شود شما به شفاعت برمى‌خيزيد چونان هيبت پادشاهان و ملوك،و عزّت بزرگان و سروران در كوى و برزن گذر مى‌كنيد، آيا جز اين است كه تمام اينها را تنها به جهت اميدى كه مردم به برپائى حقوق الهى بشما دارند نائل شده‌ايد؟!هر چند كه شما از اداى غالب حقوق خدائى در تقصير و كوتاهى بسر ميبرديد و حقّ امامان را ناچيز و بى‌اهميّت مى‌شمريد،امّا حقّ افراد ناتوان را پس پايمال ساختيد،ولى حقّ خود را-بنا بر ادّعايتان-طلب كرديد.نه مالى را بخشش نموديد،و نه جانى را براى آفريننده‌اش به مخاطره انداختيد،و نه با خويشاوندى براى رضاى خدا به ستيز پرداختيد،[و با اين حال]شما بر خدا آرزوى بهشت مى‌كشيد؛و همجوارى با پيامبران؛و امان از عذابش را خواهانيد!!من بر شما جماعت آرزومند از خداوند؛بيمناكم و در هراس،كه مبادا گرفتار عذابى از عذابهاى الهى؛و مشمول عقوبت خداوند گرديد،زيرا شما به يك مقامى از بزرگى رسيده‌ايد كه بدان بر ديگران برترى و ترجيح يافته‌ايد-در حالى كه افراد مشهور به خداپرستى احترام نشوند-و شما بخاطر خدا در ميان مردم ارجمند شده‌ايد،با چشم خود مى‌بينيد و ناظريد كه پيمانهاى الهى شكسته شده؛و هراس نداريد!؟با آنكه از شكستن پيمان پدرانتان در هراسيد!عهد و پيمان رسول خدا صلّى اللّٰه عليه و اله و سلّم خوار و بى‌مقدار گشته،و كورها و لالها و زمين‌گيرها در همۀ شهرها بى‌سرپرست و بى‌پناه مانده‌اند، و بر آنان رحم نمى‌شود،با اين حال شما در حدّ مسئوليّت خود نيز كار نمى‌كنيد،و آن كس را كه در اين راه وظيفه‌اش را انجام مى‌دهد يارى نمى‌كنيد!به مسامحه و سازش با ستمگران خود را آسوده مى‌داريد،و تمام اينها از جهت آنست كه خداوند فرمان جلوگيرى از منكرات و بازداشتن مردم را از آنها داده،و شما از آن غافليد و بدان بى‌توجّه!و شما از اين لحاظ گرفتارترين مردميد!و سهم بيشترى از اين مصيبت را دارائيد،زيرا شما در حفظ مقام رفيع علمى دانشمندان،مغلوب و دچار شكست شديد،و اى كاش مى‌دانستيد،يا كوشش و تلاشى داشتيد.اين بدين خاطر است كه زمام امور بدست افرادى است،كه عالم به احكام خدا، و حلال و حرامند،و شمائيد كه داراى اين مقام بوديد و از دستتان گرفتند،و آن را تنها بدين سبب از شما بتاراج بردند كه از حقّ پراكنده شديد،و در سنّت[پيامبر]- با وجود دليل روشن-اختلاف كرديد،در حالى كه اگر بر آزار و گرفتاريها شكيبائى كرده بوديد،و در راه خدا مخارج را تحمّل مى‌نموديد،زمام امور الهى به شما برمى‌گشت،و از جانب شما به اجرا درمى‌آمد،و به شما ارجاع مى‌شد،امّا [افسوس!]كه در حفظ مقام خود پايه‌هاى ظلم و ستم را استوار ساختيد،و زمام امور خداوندى را بدست ايشان سپرديد،تا با شبهه و ترديد كار كنند،و در شهوت و دلخواه خود پيش رفته و در آن غوطه‌ور باشند،و آنچه موجب سلطۀ اينان بر اين مقام شد؛گريز و ترس شما از مرگ؛و خشنوديتان بزندگى اين سرا بود،كه چند روزه و ناپايدار است.افراد ناتوان را زير دست ايشان ساختيد،تا برخى را برده و مقهور كنند،و برخى را براى لقمه نانى بيچاره!و مملكت اسلامى را با نظرات[فاسد]خود دستخوش تغيير و تحوّل قرار بدهند،و در جهت پيروى از اشرار؛و دليرى و جرأت بر جبّار،رسوائى و هوسرانى را براى خود هموار و صاف سازند،در هر شهرى گوينده‌اى از ايشان بر فراز منبر داد سخن مى‌دهد،و همه جا در تصرّف و تحت نفوذ ايشان است،و دستشان در همه جا باز مى‌باشد،و مردمان بى‌هيچ دفاعى بردۀ آنان و در اختيار ايشانند،و عاجز از هر گونه دفاع از خود در بين زورگوئى معاند،و فرمانروائى سختگير بر ناتوان-كه هيچ اعتقادى به خدا و معاد ندارد-گرفتارند،شگفتا!و چرا در شگفت نباشم،در حالى كه زمين در تصرّف خائنى است بيدادگر،و باجگيرى نابكار،و تحت نفوذ مردى است نامهربان و بى‌ترحّم بر مؤمنان.و خدا در آنچه ما در كشمكش آنيم حاكم باشد،و همو به حكم خود در بين ما داورى نمايد. خداوندا!تو خود آگاهى كه آنچه از ما گفته شد نه به جهت چشم داشت در سلطه‌گرى بود،و نه به آرزوى مال دنيا،ليكن براى آن بود تا نشانه‌ها و آثار دينت را نمايان سازيم،و در شهرهايت اصلاح كنيم،باشد كه بندگان ستم ديده‌ات آسوده خاطر گردند،و در پرتو آن امنيّت به واجبات و آداب و دستورات عمل كنند،پس چون شما ياريمان نكرديد و در بارۀ ما انصاف نداشتيد بنا بر اين ستم پيشگان بر شما قدرت يافتند،و در خاموش ساختن نور پيامبرتان كوشيدند،و خدا ما را كافى است،بر او توكّل كرده‌ايم،و به سوى او بازگشتيم،و بازگشت [همه]به سوى اوست.
الخصال ج۱ ص۱۰۹ روضة الواعظین ج۲ ص۳۶۵ مشکاة الأنوار ج۱ ص۴۸ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۰ بحار الأنوار ج۹۷ ص۹۱ قَالَ أَبُو عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ : إِنَّمَا يَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَنْهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ مَنْ كَانَتْ فِيهِ ثَلاَثُ خِصَالٍ عَالِمٌ لِمَا يَأْمُرُ بِهِ وَ تَارِكُ لِمَا يَنْهَى عَنْهُ عَادِلٌ فِيمَا يَأْمُرُ عَادِلٌ فِيمَا يَنْهَى رَفِيقٌ فِيمَا يَأْمُرُ رَفِيقٌ فِيمَا يَنْهَى.
امام صادق(عليه السّلام)فرموده است،كسى امر به معروف و نهى از منكر مى‌كند كه در او سه خصلت باشد:به آنچه فرمان مى‌دهد،دانا باشد و عمل كند.از آنچه نهى مى‌كند، خود انجام ندهد.در هر دو مورد رعايت عدل و مهربانى را بكند .
الکافي ج۵ ص۵۵ تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۶۹ الوافي ج۱۵ ص۱۹۷ وسائل الشیعة ج۱۵ ص۱۴۳ عَنِ اِبْنِ أَبِي عُمَيْرٍ عَنْ يَحْيَى اَلطَّوِيلِ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا جَعَلَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بَسْطَ اَللِّسَانِ وَ كَفَّ اَلْيَدِ وَ لَكِنْ جَعَلَهُمَا يُبْسَطَانِ مَعاً وَ يُكَفَّانِ مَعاً.
يحيى بن طويل گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود:
خداوند عزّ و جلّ دستور به حرف زدن تنها و يا بازداشتن دست به تنهايى را نداده است، بلكه يا بايد هردو گشوده شوند، يا هردو بازداشته شوند.
تهذيب الأحكام ج۶ ص۱۸۱ الوافي ج۱۵ ص۱۷۷ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۲ وَ رَوَاهُ اَلْمُفِيدُ فِي اَلْمُقْنِعَةِ أَيْضاً مُرْسَلاً . قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : «مَنْ تَرَكَ إِنْكَارَ اَلْمُنْكَرِ بِقَلْبِهِ وَ يَدِهِ وَ لِسَانِهِ فَهُوَ مَيِّتٌ بَيْنَ اَلْأَحْيَاءِ» فِي كَلاَمٍ هَذَا خِتَامُهُ.
وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۲ عَنِ اَلرِّضَا عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: قُلْتُ لَهُ لِمَ سُمِّيَ اَلْحَوَارِيُّونَ اَلْحَوَارِيِّينَ فَقَالَ أَمَّا عِنْدَ اَلنَّاسِ إِلَى أَنْ قَالَ: وَ أَمَّا عِنْدَنَا فَسُمُّوا اَلْحَوَارِيُّونَ اَلْحَوَارِيِّينَ لِأَنَّهُمْ كَانُوا مُخْلِصِينَ فِي أَنْفُسِهِمْ وَ مُخَلِّصِينَ لِغَيْرِهِمْ مِنْ أَوْسَاخِ اَلذُّنُوبِ بِالْوَعْظِ وَ اَلتَّذْكِيرِ اَلْحَدِيثَ .
ثواب الأعمال و عقاب الأعمال ج۱ ص۲۲۳ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۳ بحار الأنوار ج۹۷ ص۷۸ عَنِ اَلْحُسَيْنِ بْنِ سَالِمٍ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: أَيُّمَا نَاشٍ نَشَأَ فِي قَوْمِهِ ثُمَّ لَمْ يُؤَدَّبْ عَلَى مَعْصِيَتِهِ فَإِنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ أَوَّلُ مَا يُعَاقِبُهُمْ بِهِ أَنْ يَنْقُصَ مِنْ أَرْزَاقِهِمْ .
حسين بن سالم گويد:امام صادق عليه السّلام فرمود:هر كودك يا جوان نورسى كه در ميان قومى پرورش يابد و آنان ويرا در گناهى كه از او سر زند او را ادب نکنند ( مجازات و يا توبيخ و سرزنش نكنند ) خداوند سبحان نخستين عقوبتى و انتقامى كه از ايشان كشد آنست كه روزى آنها را كاهش دهد.
نهج البلاغة ج۱ ص۵۴۱ روضة الواعظین ج۲ ص۳۶۴ عیون الحکم ج۱ ص۱۵۵ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۳ بحار الأنوار ج۳۲ ص۶۰۸ قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ : أَيُّهَا اَلْمُؤْمِنُونَ إِنَّهُ مَنْ رَأَى عُدْوَاناً يُعْمَلُ بِهِ وَ مُنْكَراً يُدْعَى إِلَيْهِ فَأَنْكَرَهُ بِقَلْبِهِ فَقَدْ سَلِمَ وَ بَرِئَ وَ مَنْ أَنْكَرَهُ بِلِسَانِهِ فَقَدْ أُجِرَ وَ هُوَ أَفْضَلُ مِنْ صَاحِبِهِ وَ مَنْ أَنْكَرَهُ بِالسَّيْفِ لِتَكُونَ كَلِمَةُ اَللَّهِ هِيَ اَلْعُلْيٰا وَ كَلِمَةُ اَلظَّالِمِينَ هِيَ اَلسُّفْلَى فَذَلِكَ اَلَّذِي أَصَابَ سَبِيلَ اَلْهُدَى وَ قَامَ عَلَى اَلطَّرِيقِ وَ نَوَّرَ فِي قَلْبِهِ اَلْيَقِينُ.
امير المؤمنين على(عليه السّلام)فرموده است،اى مؤمنان!هر كس ببيند ظلم و ستمى مى‌شود و ناپسنديده‌يى ببيند كه مردم را به انجام آن فرا مى‌خوانند و حد اقل با دل خود آن را انكار كند،همانا خودش سلامت يافته و از عذاب رهايى مى‌يابد و هر كس آن را با زبان انكار كند و بگويد ، پاداش مى‌يابد-و او از شخص اول برتر است-و آن كس كه با شمشير آن را انكار كند تا كلمۀ خداوند برتر و گفتار ستمگران پست شود، او كسى است كه به راه رستگارى رسيده و به راه راست ايستاده و نور يقين در دلش تابان شده است .
نهج البلاغة ج۱ ص۵۴۲ غرر الحکم ج۱ ص۲۳۹ عیون الحکم ج۱ ص۱۵۳ تسلیة المُجالس ج۲ ص۱۶۲ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۴ عَنْ أَبِي جُحَيْفَةَ قَالَ: سَمِعْتُ أَمِيرَ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : يَقُولُ: أَوَّلُ مَا تُغْلَبُونَ عَلَيْهِ مِنَ اَلْجِهَادِ اَلْجِهَادُ بِأَيْدِيكُمْ ثُمَّ بِأَلْسِنَتِكُمْ ثُمَّ بِقُلُوبِكُمْ فَمَنْ لَمْ يَعْرِفْ بِقَلْبِهِ مَعْرُوفاً وَ لَمْ يُنْكِرْ مُنْكَراً قُلِبَ فَجُعِلَ أَعْلاَهُ أَسْفَلَهُ وَ أَسْفَلُهُ أَعْلاَهُ.
براستى كه اوّلين مرتبه از پيكار در راه حق كه بايد خود را بر آن وادار كنيد جهاد با دستهايتان است (يعنى برترين مراتب جهاد همانا جهاد با دست است) سپس جهاد با زبانهايتان است (يعنى كه با زبان خود از بدى‌ها جلوگيرى كنيد) سپس جهاد با دلهايتان است (يعنى كه بدكار را بدل‌هاى خود بد داشته باشيد) پس هر كس كه با دلش امر بمعروفى نكند و منكر را منكر نشمارد و اين كس روزگارش وارون شود و بلنديش به پستى گرايد.
الإختصاص ج۱ ص۲۶۱ السرائر ج۳ ص۶۳۴ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۴ بحار الأنوار ج۷۲ ص۳۷۵ عَنْ جَابِرٍ عَنْ أَبِي جَعْفَرٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: مَنْ مَشَى إِلَى سُلْطَانٍ جَائِرٍ فَأَمَرَهُ بِتَقْوَى اَللَّهِ وَ وَعَظَهُ وَ خَوَّفَهُ كَانَ لَهُ مِثْلُ أَجْرِ اَلثَّقَلَيْنِ مِنَ اَلْجِنِّ وَ اَلْإِنْسِ وَ مِثْلُ أَعْمَالِهِمْ .
التفسير الامام العسکری علیه السلام ج۱ ص۴۸۰ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۴ بحار الأنوار ج۹۷ ص۸۵ پيامبر اکرم (صلی الله علیه و آله) ، حديث قدسی
وَ لَقَدْ أَوْحَى اَللَّهُ فِيمَا مَضَى قَبْلَكُمْ إِلَى جَبْرَئِيلَ ، وَ أَمَرَهُ أَنْ يَخْسِفَ بِبَلَدٍ يَشْتَمِلُ عَلَى اَلْكُفَّارِ وَ اَلْفُجَّارِ فَقَالَ جَبْرَئِيلُ : يَا رَبِّ أَخْسِفُ بِهِمْ إِلاَّ بِفُلاَنٍ اَلزَّاهِدِ لِيَعْرِفَ مَا ذَا يَأْمُرُ اَللَّهُ بِهِ. فَقَالَ اَللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ: بَلِ اِخْسِفْ بِفُلاَنٍ قَبْلَهُمْ. فَسَأَلَ رَبَّهُ، فَقَالَ: يَا رَبِّ عَرِّفْنِي لِمَ ذَلِكَ وَ هُوَ زَاهِدٌ عَابِدٌ قَالَ: مَكَّنْتُ لَهُ وَ أَقْدَرْتُهُ، فَهُوَ لاَ يَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ، وَ لاَ يَنْهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ، وَ كَانَ يَتَوَفَّرُ عَلَى حُبِّهِمْ فِي غَضَبِي لَهُمْ. فَقَالُوا: يَا رَسُولَ اَللَّهِ وَ كَيْفَ بِنَا وَ نَحْنُ لاَ نَقْدِرُ عَلَى إِنْكَارِ مَا نُشَاهِدُهُ مِنْ مُنْكَرٍ فَقَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : لَتَأْمُرُنَّ بِالْمَعْرُوفِ وَ لَتَنْهُنَّ عَنِ اَلْمُنْكَرِ، أَوْ لَيَعُمَّنَّكُمْ عِقَابُ اَللَّهِ ثُمَّ قَالَ: مَنْ رَأَى مِنْكُمْ مُنْكَراً فَلْيُنْكِرْهُ بِيَدِهِ إِنِ اِسْتَطَاعَ، فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِلِسَانِهِ فَإِنْ لَمْ يَسْتَطِعْ فَبِقَلْبِهِ، فَحَسْبُهُ أَنْ يَعْلَمَ اَللَّهُ مِنْ قَلْبِهِ أَنَّهُ لِذَلِكَ كَارِهٌ .
قرب الإسناد ج۱ ص۵۵ علل الشرایع ج۲ ص۵۲۲ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۵ بحار الأنوار ج۹۷ ص۷۵ عَنْ جَعْفَرِ بْنِ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ : أَيُّهَا اَلنَّاسُ إِنَّ اَللَّهَ تَعَالَى لاَ يُعَذِّبُ اَلْعَامَّةَ بِذَنْبِ اَلْخَاصَّةِ إِذَا عَمِلَتِ اَلْخَاصَّةُ بِالْمُنْكَرِ سِرّاً مِنْ غَيْرِ أَنْ تَعْلَمَ اَلْعَامَّةُ فَإِذَا عَمِلَتِ اَلْخَاصَّةُ بِالْمُنْكَرِ جِهَاراً فَلَمْ تُغَيِّرْ ذَلِكَ اَلْعَامَّةُ اِسْتَوْجَبَ اَلْفَرِيقَانِ اَلْعُقُوبَةَ مِنَ اَللَّهِ تَعَالَى.
حضرت جعفر بن محمّد عليهما السّلام،حضرت فرمود:حضرت امير المؤمنين عليه السّلام فرمودند: اى مردم،خداوند متعال عموم را به واسطه گناه خصوصى از مردم عذاب نمى‌كند مشروط به اين كه گناه‌كنندگان پنهانى و بدون اطّلاع عموم مبادرت به عصيان نمايند ولى اگر علنى و در حضور عموم مرتكب نافرمانى خدا شوند و عامّه مردم نيز از اعمال ايشان متأثّر نشده و آنها را از گناه باز ندارند البتّه هر دو گروه مستحقّ عقوبت خداوند متعال مى‌شوند.
عَنْ هَارُونَ بْنِ مُسْلِمٍ مِثْلَهُ وَ زَادَ قَالَ وَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَلْمَعْصِيَةَ إِذَا عَمِلَ بِهَا اَلْعَبْدُ سِرّاً لَمْ تَضُرَّ إِلاَّ عَامِلَهَا فَإِذَا عَمِلَ بِهَا عَلاَنِيَةً وَ لَمْ يُغَيَّرْ عَلَيْهِ أَضَرَّتْ بِالْعَامَّةِ
قَالَ جَعْفَرُ بْنُ مُحَمَّدٍ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : وَ ذَلِكَ أَنَّهُ يُذِلُّ بِعَمَلِهِ دِينَ اَللَّهِ وَ يَقْتَدِي بِهِ أَهْلُ عَدَاوَةِ اَللَّهِ .
وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۷ بحار الأنوار ج۹۷ ص۷۸ عَنْ مُحَمَّدِ بْنِ سِنَانٍ رَفَعَهُ إِلَى أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: مَا أَقَرَّ قَوْمٌ بِالْمُنْكَرِ بَيْنَ أَظْهُرِهِمْ لاَ يُغَيِّرُونَهُ إِلاَّ أَوْشَكَ أَنْ يَعُمَّهُمُ اَللَّهُ بِعِقَابٍ مِنْ عِنْدِهِ
هر گاه مردمى در برابر زشت کاریهایى که در میانشان صورت مى گیرد دم فرو بندند و آن را تغییر ندهند، زود باشد که خداوند عزّ و جلّ کیفر خود را شامل همه آنان سازد
الکافي ج۵ ص۵۸ الوافي ج۱۵ ص۱۸۵ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۴۳ عَنِ اَلسَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ : أَمَرَنَا رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ أَنْ نَلْقَى أَهْلَ اَلْمَعَاصِي بِوُجُوهٍ مُكْفَهِرَّةٍ
سكونى گويد: امام صادق عليه السّلام فرمود: امير مؤمنان على عليه السّلام فرمود:
رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله به ما دستور دادند كه با معصيت‌كاران با چهره‌هايى عبوس ملاقات كنيم.
الزهد ج۱ ص۶۴ الکافي ج۵ ص۵۸ الوافي ج۱۵ ص۱۷۴ بحار الأنوار ج۱۴ ص۵۰۹ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۴۳ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِنَّ اَللَّهَ بَعَثَ مَلَكَيْنِ إِلَى أَهْلِ مَدِينَةٍ لِيَقْلِبَاهَا عَلَى أَهْلِهَا فَلَمَّا اِنْتَهَيَا إِلَى اَلْمَدِينَةِ وَجَدَا رَجُلاً يَدْعُو اَللَّهَ وَ يَتَضَرَّعُ إِلَيْهِ فَقَالَ أَحَدُهُمَا لِلْآخَرِ أَ مَا تَرَى هَذَا اَلدَّاعِيَ فَقَالَ قَدْ رَأَيْتُهُ وَ لَكِنْ أَمْضِي لِمَا أَمَرَنِي بِهِ رَبِّي فَقَالَ وَ لَكِنِّي لاَ أُحْدِثُ شَيْئاً حَتَّى أَرْجِعَ إِلَى رَبِّي فَعَادَ إِلَى اَللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى فَقَالَ يَا رَبِّ إِنِّي اِنْتَهَيْتُ إِلَى اَلْمَدِينَةِ فَوَجَدْتُ عَبْدَكَ فُلاَناً يَدْعُوكَ وَ يَتَضَرَّعُ إِلَيْكَ فَقَالَ اِمْضِ لِمَا أَمَرْتُكَ فَإِنَّ ذَلِكَ اَلرَّجُلَ لَمْ يَتَغَيَّرْ وَجْهُهُ غَضَباً لِي قَطُّ .
امام صادق عَلَيْهِ السَّلاَمُ فرمود:
خداوند دو فرشته را براى اهالى شهرى فرستاد كه شهر را بر اهالى آن واژگون نمايند. همين كه به شهر رسيدند مردى را يافتند كه با خدا مناجات و زارى مى‌كرد.
يكى از فرشته‌ها به ديگرى گفت: آيا نمى‌بينى اين مرد را، كه چگونه خدا را مى‌خواند؟
آن ديگرى گفت: بلى او را ديدم، ولى آنچه را كه پروردگارم دستور داده است انجام مى‌دهم. (اوّلى) گفت: و ليكن من كارى انجام نمى‌دهم تا نزد پروردگارم باز گردم، چون بازگشت گفت: پروردگارا! موقعى كه به شهر رسيدم، بنده‌ات فلانى را ديدم كه تو را مى‌خواند و به درگاه تو زارى مى‌كرد؛ خداوند فرمود: آنچه را كه به تو دستور دادم اجرا كن، چونكه او مردى است كه هيچگاه صورت خود را براى من (در مقابل گناهان و منكرات جامعه) بر نگرداند و اظهار خشم نكرد.
المحاسن ج۱ ص۱۹۶ الکافي ج۵ ص۵۹ الوافي ج۱۵ ص۱۷۶ بحار الأنوار ج۶۹ ص۲۲۸ عَنِ اَلسَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَلَيْهِ السَّلاَمُ عَنْ آبَائِهِ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : إِنَّ اَللَّهَ لَيُبْغِضُ اَلْمُؤْمِنَ اَلضَّعِيفَ اَلَّذِي لاَ دِينَ لَهُ .
رسول خدا صلّى اللّه عليه و اله فرمود: در واقع خداوند عزّ و جلّ بر مؤمن ناتوانى كه دين ندارد خشم مى‌كند.
عرض شد: مؤمنى كه دين ندارد چگونه مؤمن است؟
فرمود: كسى كه نهى از منكر نكند.
نهج البلاغة ج۱ ص۲۸۵ بحار الأنوار ج۹۷ ص۹۰ فَإِنَّ اَللَّهَ سُبْحَانَهُ لَمْ يَلْعَنِ اَلْقَرْنَ اَلْمَاضِيَ بَيْنَ أَيْدِيكُمْ إِلاَّ لِتَرْكِهِمُ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ فَلَعَنَ اَللَّهُ اَلسُّفَهَاءَ لِرُكُوبِ اَلْمَعَاصِي وَ اَلْحُكَمَاءَ لِتَرْكِ اَلتَّنَاهِي .
خداوند مردم گذشته را لعن نکرد واز رحمت خود دور نساخت مگر به جهت آنکه امر به معروف و نهی از منکر را ترک کردند. ازاین رو، خداوند سفیهان را به واسطه گناهانشان و دانایان را به واسطه ترک نهی از منکر لعن کرد.
نهج البلاغة ج۱ ص۴۷۳ روضة الواعظین ج۱ ص۴۳ غرر الأخبار ج۱ ص۱۲۶ بحار الأنوار ج۶۵ ص۳۴۸ … اَلْجِهَادُ مِنْهَا عَلَى أَرْبَعِ شُعَبٍ عَلَى اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيِ عَنِ اَلْمُنْكَرِ وَ اَلصِّدْقِ فِي اَلْمَوَاطِنِ وَ شَنَآنِ اَلْفَاسِقِينَ فَمَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ شَدَّ ظُهُورَ اَلْمُؤْمِنِينَ وَ مَنْ نَهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ أَرْغَمَ أُنُوفَ اَلْمُنَافِقِينَ …
جهاد هم چهار گونه است،فرمان دادن به كار پسنديده،باز داشتن از كار ناپسند و پايدارى و راستى در ميدانهاى كارزار و دشمنى‌ورزيدن با تبهكاران.هر كس به امر بمعرو.ف فرمان دهد پشت مؤمنان را استوار كرده است و هر كس نهی از منکر كند بينى منافقان را به خاك ماليده است
مستدرك الوسائل ج۱۲ ص۱۷۹ فِي لُبِّ اَللُّبَابِ ، عَنِ اَلنَّبِيِّ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ قَالَ: مَنْ أَمَرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ نَهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ فَهُوَ خَلِيفَةُ اَللَّهِ فِي اَلْأَرْضِ وَ خَلِيفَةُ رَسُولِهِ .
کسى که امر به معروف و نهى از منکر کند جانشین خدا و پیامبر در روى زمین است.
نهج البلاغة ج۱ ص۵۱۲ نزهة الناظر ج۱ ص۴۶ غرر الحکم ج۱ ص۴۸۸ عیون الحکم ج۱ ص۳۶۱ جامع الأخبار ج۱ ص۱۲۳ الوافي ج۵ ص۱۰۶۵ بحار الأنوار ج۶ ص۱۱۰ – قال مولانا امیرالؤمنین علیه السلام …اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ مَصْلَحَةً لِلْعَوَامِّ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ رَدْعاً لِلسُّفَهَاءِ …
… امر بمعروف براى اصلاح كار عموم مردم ، و نهى از منكر و جلوگيرى از زشتى را براى باز داشتن بيخردان از زشتى …
من لا یحضره الفقیه ج۴ ص۳۸۴ قال امیرالمؤمنین علیه السلام کُن آخَذَ النّاسِ بِما تَأمُرُ بِهِ ، و أکَفَّ النّاسِ عَمّا تَنهى عَنهُ
امیرالمؤمنین علیه السلام فرمودند … به آنچه فرمان مى دهى، خودْ بیش از همه عمل کن و از آنچه باز مى دارى، خودْ بیش از همه خوددارى کن…
غرر الحکم ج۱ ص۶۶۰ عیون الحکم ج۱ ص۴۶۴ مستدرك الوسائل ج۱۲ ص۲۰۷ امیرالمؤمنین علیه السلام : مَنْ كُنَّ فِيهِ ثَلاَثٌ سَلِمَتْ لَهُ اَلدُّنْيَا وَ اَلْآخِرَةُ: يَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ يَأْتَمِرُ بِهِ وَ يَنْهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ وَ يَنْتَهِي عَنْهُ، وَ يُحَافِظُ عَلَى حُدُودِ اَللَّهِ جَلَّ وَ عَلاَ .
امیرالمؤمنین علیه السلام هر كه در وى سه چيز باشد دنيا و آخرت در برابرش تسليم گردند: مردم را امر بخوبى كند و خودش آنرا بكار بندد، خود و مردم را از بدى باز دارد احكام و دستورات خداوند را حفظ كند (و بآنها عمل نمايد).
الخصال ج۱ ص۱۳۸ تفسير الصافي ج۱ ص۴۷۵ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۲۴ بحار الأنوار ج۹۷ ص۷۶ عَنِ اَلسَّكُونِيِّ عَنْ أَبِي عَبْدِ اَللَّهِ عَنْ آبَائِهِ عَنْ عَلِيٍّ عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ قَالَ رَسُولُ اَللَّهِ صَلَّى اَللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ : مَنْ أَمَرَ بِمَعْرُوفٍ أَوْ نَهَى عَنْ مُنْكَرٍ أَوْ دَلَّ عَلَى خَيْرٍ أَوْ أَشَارَ بِهِ فَهُوَ شَرِيكٌ وَ مَنْ أَمَرَ بِسُوءٍ أَوْ دَلَّ عَلَيْهِ أَوْ أَشَارَ بِهِ فَهُوَ شَرِيكٌ .
رسول خدا فرمود كسى كه امر بمعروف يا نهى از منكر كند يا رهنماى خير باشد و بدان اشاره كند در ثواب آن شريك است و كسى كه دستور كار بدى دهد يا راهنمائى بآن كند يا اشاره بدان نمايد در گناه آن شريك است.
نهج البلاغة ج۱ ص۴۷۳ روضة الواعظین ج۱ ص۴۳ عیون الحکم ج۱ ص۴۴۵ غرر الأخبار ج۱ ص۱۲۶ مستدرك الوسائل ج۱۲ ص۲۰۷ امیرالمؤمنین (علیه السلام) مَنْ نَهَى عَنِ اَلْمُنْكَرِ أَرْغَمَ أَنُوفَ اَلْفَاسِقِينَ.
کسى کـه نـهى از منـکر کـند بینى فاسقان و گنهکاران را به خاک مالیده است.
من لا یحضره الفقیه ج۴ ص۳۸۴ الوافي ج۲۶ ص۲۳۵ تفسير كنز الدقائق ج۱۰ ص۲۵۴ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۴۹ تفسير نور الثقلين ج۴ ص۲۰۵ قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ فِي وَصِيَّتِهِ لاِبْنِهِ مُحَمَّدِ بْنِ اَلْحَنَفِيَّةِ رَضِيَ اَللَّهُ عَنْهُ: … كُنْ آخَذَ اَلنَّاسِ بِمَا تَأْمُرُ بِهِ وَ أَكَفَّ اَلنَّاسِ عَمَّا تَنْهَى عَنْهُ وَ أْمُرْ بِالْمَعْرُوفِ تَكُنْ مِنْ أَهْلِهِ فَإِنَّ اِسْتِتْمَامَ اَلْأُمُورِ عِنْدَ اَللَّهِ تَبَارَكَ وَ تَعَالَى اَلْأَمْرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيُ عَنِ اَلْمُنْكَرِ…
قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ وصیت حضرت به فرزندشان محمد حنفیه : بيش از ساير مردم اوامر خود را بكار بند، و افزون از ساير مردم از ارتكاب آنچه نهى كرده‌اى خوددارى كن و مردم را بكار پسنديده بفرماى تا خود از اهل آن باشى، زيرا بكمال رسيدن امور نزد خداوند تبارك و تعالى با امر بمعروف و نهى از منكر است.
نهج البلاغة ج۱ ص۱۸۷ عوالي اللئالي ج۲ ص۱۴۶ تفسير نور الثقلين ج۱ ص۳۸۱ تفسير كنز الدقائق ج۳ ص۱۹۳ وسائل الشیعه ج۱۶ص۱۵۱ لَعَنَ اَللَّهُ قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ اَلْآمِرِينَ بِالْمَعْرُوفِ اَلتَّارِكِينَ لَهُ، وَ اَلنَّاهِينَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ اَلْعَامِلِينَ بِهِ.
قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ کسانى که مردم را به کارهاى نیک امر مى کنند و خود آن را انجام نمى دهند و کسانى که مردم را از کارهاى زشت باز مى دارند اما خود مرتکب آن مى شوند مورد لعن و نفرین الهى هستند.
الغارات ج۱ ص۷۸ اثر ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال ثقفی کوفی (متوفای ۲۸۳ق) است. الغارات یکی از کهن‌ترین متون شیعه به‌حساب می‌آید.– غرر الحکم ج۱ ص۴۸۷ عیون الحکم ج۱ ص۳۶۰ فقه الرضا علیه السلام ج۱ ص۳۷۵ بحار الأنوار ج۹۷ ص۸۲ مستدرك الوسائل ج۱۲ ص۱۹۰ قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ فِي ذِكْرِ الْآمِرِينَ بِالْمَعْرُوفِ وَ النَّاهِينَ عَنِ الْمُنْكَرِ فَمِنْهُمُ اَلْمُنْكِرُ لِلْمُنْكَرِ بِيَدِهِ وَ لِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ فَذَلِكَ اَلْمُسْتَكْمِلُ لِخِصَالِ اَلْخَيْرِ وَ مِنْهُمُ اَلْمُنْكِرُ بِلِسَانِهِ وَ قَلْبِهِ وَ اَلتَّارِكُ بِيَدِهِ فَذَلِكَ اَلْمُتَمَسِّكُ بِخَصْلَتَيْنِ مِنْ خِصَالِ اَلْخَيْرِ وَ مُضَيِّعُ خَصْلَةٍ وَ مِنْهُمُ اَلْمُنْكِرُ بِقَلْبِهِ وَ اَلتَّارِكُ بِلِسَانِهِ وَ يَدِهِ فَذَلِكَ مُضَيِّعٌ أَشْرَفَ اَلْخَصْلَتَيْنِ مِنَ اَلثَّلاَثِ وَ مُتَمَسِّكٌ بِوَاحِدَةٍ وَ مِنْهُمْ تَارِكٌ لِإِنْكَارِ اَلْمُنْكَرِ بِقَلْبِهِ وَ لِسَانِهِ وَ يَدِهِ فَذَلِكَ مَيِّتٌ بَيْنَ اَلْأَحْيَاءِ . وَ مَا أَعْمَالُ اَلْبِرِّ كُلُّهَا وَ اَلْجِهَادُ فِي سَبِيلِ اَللَّهِ عِنْدَ اَلْأَمْرِ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيِ عَنْ اَلْمُنْكَرِ إِلاَّ كَنَفْثَةٍ فِي بَحْرٍ لُجِّيٍّ .
وَ إِنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ لاَ يُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ وَ لاَ يَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ وَ أَفْضَلُ مِنْ ذَلِكَ كُلِّهِ كَلِمَةُ عَدْلٍ عِنْدَ إِمَامٍ جَائِرٍ.
قَالَ أَمِيرُ اَلْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ گروهى از مردم هستند كه در راه مبارزۀ با منكرات با دست و زبان و دل مبارزه مى‌كنند، اينان همۀ خصلتهاى خير را در خود به كمال رسانده‌اند، گروه ديگر كسانى هستند كه با زبان و دل آن را انكار كنند ولى با دست نه، اين گروه نيز به دو خصلت نيك از خصلتهاى خير تمسك جسته و يكى را از دست داده‌اند، گروه سوم آنهايى هستند كه تنها با دل با منكرات مبارزه مى‌كنند نه با دست و زبان، اينها نيز بهترين خصلتهاى سه گانه را رها كرده و تنها يكى از آنها را برگرفته‌اند، و گروه چهارم كسانى هستند كه نه با دل و نه با زبان و نه با عمل و دست، با هيچ كدام مبارزه نمى‌كنند كه اينها در حقيقت مردگانى زنده‌نما هستند. تمام کارهاى نیک و حتى جهاد در راه خدا در برابر امر به معروف و نهى از منکر چون آب دهان است در برابر دریاى پهناور. براستى كه امر بمعروف و نهى از منكر نه اجل و مرگ را نزديك ميكنند نه از روزى انسان ميكاهند لكن ثواب را دو برابر ميكنند و مزد و اجر را بزرگ ميگردانند و از اين دو كار بالاتر سخن راست و درستى است كه نزد پيشوا و پادشاهى ستم گستر گفته شود
الغارات ج۱ ص۷۸ اثر ابواسحاق ابراهیم بن محمد بن سعید بن هلال ثقفی کوفی (متوفای ۲۸۳ق) است. الغارات یکی از کهن‌ترین متون شیعه به‌حساب می‌آید نهج البلاغة ج۱ ص۵۴۲ وسائل الشیعة ج۱۶ ص۱۳۴ مستدرك الوسائل ج۱۲ ص۱۸۰ بحار الأنوار ج۹۷ ص۹۰ عَنْ شَهْرِ بْنِ حَوْشَبٍ أَنَّ عَلِيّاً عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ لَهُمْ: إِنَّهُ لَمْ يَهْلِكْ مَنْ كَانَ قَبْلَكُمْ مِنَ اَلْأُمَمِ إِلاَّ بِحَيْثُ مَا أَتَوْا مِنَ اَلْمَعَاصِي وَ لَمْ يَنْهَهُمُ اَلرَّبَّانِيُّونَ وَ اَلْأَحْبَارُ فَلَمَّا تَمَادَوْا فِي اَلْمَعَاصِي وَ لَمْ يَنْهَهُمُ اَلرَّبَّانِيُّونَ وَ اَلْأَحْبَارُ عَمَّهُمُ اَللَّهُ بِعُقُوبَةٍ فَأْمُرُوا بِالْمَعْرُوفِ وَ اِنْهَوْا عَنِ اَلْمُنْكَرِ قَبْلَ أَنْ يَنْزِلَ بِكُمْ مِثْلُ اَلَّذِي نَزَلَ بِهِمْ وَ اِعْلَمُوا أَنَّ اَلْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ وَ اَلنَّهْيَ عَنِ اَلْمُنْكَرِ لاَ يُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ وَ لاَ يَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ فَإِنَّ اَلْأَمْرَ يَنْزِلُ مِنَ اَلسَّمَاءِ إِلَى اَلْأَرْضِ كَقَطْرِ اَلْمَطَرِ إِلَى كُلِّ نَفْسٍ بِمَا قَدَّرَ اَللَّهُ لَهَا مِنْ زِيَادَةٍ أَوْ نُقْصَانٍ فِي نَفْسٍ أَوْ أَهْلٍ أَوْ مَالٍ …
شهر بن حوشب گويد كه امیرالمؤمنین (عليه السّلام)به اصحابش مى فرمودند :امتهايى كه پيش از شما بودند، هلاك نشدند مگر بدان سبب كه مرتكب معاصى مى‌شدند و پيشوايان دينى آنان را منع نمى‌كردند.چون به گناهكارى خويش ادامه دادند و پيشوايان منعشان نكردند عقوبت الهى همه را در بر گرفت.پس قبل از آنكه بر سر شما نيز آن آيد كه بر سر ايشان آمد،امر به معروف و نهى از منكر كنيد و بدانيد كه امر به معروف و نهى از منكر نه مرگ كسى را نزديك مى‌كند و نه در روزى او نقصان پديد مى‌آورد. هرآينه كه تقدير از آسمان بر هر كس فرود مى‌آيد آن سان كه قطره‌هاى باران فرود آيند و نصيب هر كس بدان گونه كه خداى تعالى مقرر كرده چه بسيار و چه اندك،در جان يا خاندان يا مال به او رسد. …
0
0
رای ها
امتیازدهی به مقاله
