قال رسول الله (صلی الله علیه و آله) :
یوم غدیر خم افضل اعیاد امتى و هو الیوم الذى امرنى الله تعالى ذکره فیه بنصب اخى على بن ابى طالب علما لامتى، یهتدون به من بعدى و هو الیوم الذى کمل الله فیه الدین و اتم على امتى فیه النعمة و رضى لهم الاسلام دینا .
رسول خدا (صلی الله علیه و آله) فرمودند :
روز غدیر خم برترین عید هاى امت من است و آن روزى است که خداوند بزرگ دستور داد ؛ آن روز برادرم على بن ابى طالب را به عنوان پرچمدار ( و فرمانده ) امتم منصوب کنم ، تا بعد از من مردم توسط او هدیت شوند ، و آن روزى است که خداوند در آن روز دین را تکمیل و نعمت را بر امت من تمام کرد و اسلام را به عنوان دین براى آنان پسندید .
( امالى صدوق : ۱۲۵، ح .۸ )
بنا بروايتى كه فرات بن ابراهيم كوفى (در قرن سوم) از محمّد بن ظهير، از عبد اللّه بن فضل هاشمى از حضرت امام صادق عليه السّلام از پدر و اجداد گراميش از رسول خدا صلى اللّه عليه و آله روايت نموده كه نبىّ اكرم صلى اللّه عليه و آله فرمود: روز غدير خم برترين عيدهاى امّت من است و اين همان روزيست كه خداى تعالى مرا امر فرمود كه برادرم على بن ابى طالب عليه السّلام را بعنوان نشانه براى امّت منصوب دارم تا بسبب انوار وجود او بعد از من راهنمائى شوند، و اين همان روزيست كه خداوند در آن دين را كامل فرمود و نعمت خود را بر امّت من در آن تمام نمود و دين اسلام را براى آنها دين پسنديده اعلام فرمود. و در حديثى دیگر فرمايش پيغمبر صلى اللّه عليه و آله مشعر بر اين امر است كه فرمود: هنّئونى. هنّئونى – يعنى مرا تهنيت دهيد. مرا تهنيت دهيد.
الغدیر صفحه ۱۹۷ جلد ۲
إِنَّ الْإِمَامَ الصَّادِقَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ قَالَ: صِيَامُ يَوْمِ غَدِيرِ خُمٍّ يَعْدِلُ صِيَامَ عُمُرِ الدُّنْيَا
حضرت امام صادق عليه السّلام فرمودند كه:روزۀ روز عيد غدير برابر است با روزۀ عمر دنيا
لَوْ عَاشَ إِنْسَانٌ ثُمَّ صَامَ مَا عَمَرَتِ الدُّنْيَا لَكَانَ لَهُ ثَوَابُ ذَلِكَ
كه اگر كسى به قدر عمر دنيا عمر کند و روزه بدارد، روزۀ اين روز برابر است با ثواب او
وَ صِيَامُهُ يَعْدِلُ عِنْدَ اَللَّهِ مِائَةَ حَجَّةٍ وَ مِائَةَ عُمْرَةٍ فِي كُلِّ عَامٍ مَبْرُورَاتٍ مُتَقَبَّلاَتٍ
و روزه‌اش برابر است با صد حج و صد عمره در کل سال
وَ هُوَ عِيدُ اَللَّهِ جَلَّ اِسْمُهُ الْأَكْبَرُ وَ مَا بَعَثَ اَللَّهُ نَبِيّاً إِلاَّ وَ تَعَيَّدَ فِي هَذَا اَلْيَوْمِ، وَ عَرَّفَهُ حُرْمَتَهُ
و اين عيد بزرگ خداست و خدا نفرستاده است پيغمبرى را مگر آنكه اين روز را عيد كرده است و حرمت آن را دانسته است
وَ اِسْمُهُ فِي السَّمَاءِ يَوْمُ الْعَهْدِ الْمَعْهُودِ وَ فِي الْأَرْضِ يَوْمُ الْمِيثَاقِ الْمَأْخُوذِ وَ الْجَمْعِ الْمَشْهُودِ
و نامش در آسمان روز معهود است و نامش در زمين روز ميثاق مأخوذ است و جمع مشهود است
وَ مَنْ أَفْطَرَ مُؤْمِناً كَانَ كَمَنْ أَطْعَمَ فِئَاماً وَ فِئَاماً وَ لَمْ يَزَلْ يَعُدَّ حَتَّى عَدَّ عَشْراً
و هركه در روز عید غدیر مؤمنى را افطار دهد ثواب كسى را دارد كه فئام و فئام را طعام دهد حتی تا ده بار شمردند
ثُمَّ قَالَ عَلَيْهِ اَلسَّلاَمُ: أَ تَدْرِي مَا اَلْفِئَامُ؟ فَقُلْتُ: لاَ. قَالَ: مِائَةُ أَلْفٍ
سپس فرمودند آیا میدانی فئام چقدر است عرض کردم خیر فرمودند كه هر فئامى صد هزار كس است
وَ كَانَ لَهُ ثَوَابُ مَنْ أَطْعَمَ بِعَدَدِهِمْ مِنَ النَّبِيِّينَ وَ الصِّدِّيقِينَ وَ الشُّهَدَاءِ فِي حَرَمِ اَللَّهِ عَزَّ وَ جَلَّ، وَ سَقَاهُمْ فِي يَوْمٍ ذِي مَسْغَبَةٍ
و ثواب كسى دارد كه طعام دهد و آب دهد به اين عدد كه مذكور شد به پيغمبران و صدّيقان و اوصياى ايشان و شهيدان و صالحان در روز گرسنگی
وَ الدِّرْهَمُ يُنْفَقُ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ
و يك درهم كه در اين روز صدقه دهند برابر است با صد هزار درهم ایام دیگر
ثُمَّ قَالَ: لَعَلَّكَ تَظُنُّ أَنَّ اَللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ خَلَقَ يَوْماً أَعْظَمُ حُرْمَةً مِنْهُ، لاَ وَ اَللَّهِ لاَ وَ اَللَّهِ لاَ وَ اَللَّهِ.
سپس فرمودند : شايد گمان كنى كه خدا روزى خلق كرده است كه حرمتش از اين روز بيش‌تر باشد ، نه و اللّه! نه و اللّه! نه و اللّه!
عوالم العلوم ج۱۵ ص۲۱۱ – الوافي , جلد۱۱ , صفحه۵۳
عَنِ الرِّضَا عَلَيْهِ السَّلاَمُ قَالَ: إِذَا كَانَ يَوْمُ الْقِيَامَةِ زُفَّتْ أَرْبَعَةُ أَيَّامٍ إِلَى اللَّهِ كَمَا تُزَفُّ الْعَرُوسُ إِلَى خِدْرِهَا
حضرت امام رضا علیه السلام فرمودند : هنگامى که روز قیامت برپا شود، چهار روز را زینت میدهند همانطور که عروس را برای حجله آرایش میکنند
قِيلَ مَا هَذِهِ الْأَيَّامُ
گفته شد: این چهار روز کدام ایام هستند؟
قَالَ يَوْمُ الْأَضْحَى وَ يَوْمُ الْفِطْرِ وَ يَوْمُ الْجُمُعَةِ وَ يَوْمُ الْغَدِيرِ وَ إِنَّ يَوْمَ الْغَدِيرِ بَيْنَ الْأَضْحَى وَ الْفِطْرِ وَ الْجُمُعَةِ كَالْقَمَرِ بَيْنَ الْكَوَاكِبِ
روز عید قربان، روز فطر، روز جمعه و روز غدیر، اما روز غدیر در بین قربان و فطر و روز جمعه مانند ماه در بین ستارگان است
وَ هُوَ الْيَوْمُ اَلَّذِي نَجَا فِيهِ إِبْرَاهِيمُ الْخَلِيلُ مِنَ النَّارِ فَصَامَهُ شُكْراً لِلَّهِ
و آن همان روزیست که ابراهیم علیه السلام از آتش نجات پیدا کرد و براى شکرگزارى آن روز را روزه گرفت.
وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي أَكْمَلَ اَللَّهُ بِهِ الدِّينَ فِي إِقَامَةِ النَّبِيِّ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ عَلِيّاً أَمِيرَ الْمُؤْمِنِينَ عَلَماً
و آن همان روزیست که خداوند دین را کامل کرد، زمانیکه حضرت رسول صلی الله علیه و آله امیرالمؤمنین على علیه السلام را به عنوان نشانه برای مردم منصوب
وَ أَبَانَ فَضِيلَتَهُ وَ وِصَاءَتَهُ فَصَامَ ذَلِكَ الْيَوْمَ
و فضیلت و وصایت او را آشکار کرد و آن روز را روزه گرفت.
وَ إِنَّهُ لَيَوْمُ الْكَمَالِ وَ يَوْمُ مَرْغَمَةِ الشَّيْطَانِ وَ يَوْمُ تُقْبَلُ أَعْمَالُ الشِّيعَةِ وَ مُحِبِّي آلِ مُحَمَّدٍ
روز غدیر روز کمال است و روزى که شیطان رانده شد و روزى که در آن اعمال شیعیان و محبان آل محمد علیهم السلام پذیرفته می شود
وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي أَكْمَلَ اَللَّهُ الدِّينَ يَعْمَدُ اَللَّهُ فِيهِ إِلَى مَا عَمِلَهُ الْمُخَالِفُونَ فَيَجْعَلُهُ هَبٰاءً مَنْثُوراً
و غدیر همان روزیست که خداوند دین را کامل کرد و اعمال مخالفین را رد و عمل آنها را ناچیز و هَبٰاءً مَنْثُورا میشمارد
وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي يَأْمُرُ جَبْرَئِيلَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ أَنْ يَنْصِبَ كُرْسِيَّ كَرَامَةِ اَللَّهِ بِإِزَاءِ بَيْتِ الْمَعْمُورِ
و آن همان روزیست که جبرئیل علیه السلام کرسى کرامت الهی را در مقابل بیت المعمور قرار میدهد
وَ يَصْعَدُهُ جَبْرَئِيلُ عَلَيْهِ السَّلاَمُ وَ تَجْتَمِعُ إِلَيْهِ الْمَلاَئِكَةُ مِنْ جَمِيعِ السَّمَاوَاتِ
و بالاى آن میرود و ملائکه جمیع آسمانها نزد وى جمع میشوند
وَ يُثْنُونَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ يَسْتَغْفِرُونَ لِشِيعَةِ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ وَ مُحِبِّيهِمْ مِنْ وُلْدِ آدَمَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ
و بر رسول خدا صلی الله علیه و آله درود و تهنیت میفرستند و براى شیعیان امیرالمؤمنین و ائمه علیهم السلام و محبان آنها از فرزندان آدم علیه السلام استغفار میکنند.
وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي يَأْمُرُ اَللَّهُ فِيهِ الْكِرَامَ الْكَاتِبِينَ أَنْ يَرْفَعُوا الْقَلَمَ عَنْ مُحِبِّي أَهْلِ الْبَيْتِ وَ شِيعَتِهِمْ ثَلاَثَةَ أَيَّامٍ مِنْ يَوْمِ اَلْغَدِيرِ
و غدیر روزیست که خداوند کاتبان اعمال را فرمان میدهد که به مدت سه روز از روز غدیر از نوشتن اعمال دوستان اهلبیت و شیعیان آنها خوددارى کنند
وَ لاَ يَكْتُبُونَ عَلَيْهِمْ شَيْئاً مِنْ خَطَايَاهُمْ كَرَامَةً لِمُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ وَ الْأَئِمَّةِ
و چیزی علیه آنها از خطا به احترام رسول خدا و امیر مؤمنان و ائمه (علیهم السلام) ننویسند.
وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي جَعَلَهُ اَللَّهُ لِمُحَمَّدٍ وَ آلِهِ وَ ذَوِي رَحْمَتِهِ
و غدیر روزیست که خداوند آن را براى محمد و آل ایشان قرار داده است.
وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي يَزِيدُ اَللَّهُ فِي حَالِ مَنْ عَبَدَ فِيهِ وَ وَسَّعَ عَلَى عِيَالِهِ وَ نَفْسِهِ وَ إِخْوَانِهِ وَ يُعْتِقُهُ اَللَّهُ مِنَ النَّارِ
و آن همان روزیست که خداوند بر حال کسی که در آن روز عبادت کنند و یا بر خود و اهل و عیالش و برادرانش انفاق کند، روزی میافزاید و او را از آتش آزاد میکند.
وَ هُوَ الْيَوْمُ الَّذِي يَجْعَلُ اَللَّهِ فِيهِ سَعْيَ الشِّيعَةِ مَشْكُوراً وَ ذَنْبَهُمُ مَغْفُوراً وَ عَمَلَهُمْ مَقْبُولاً
و غدیر روزیست که خداوند در آن روز سعى شیعیان را مشکور و گناهان آنها را مغفور و اعمال آنها را مقبول قرار میدهد
وَ هُوَ يَوْمُ تَنْفِيسِ الْكَرْبِ وَ يَوْمُ تَحْطِيطِ الْوِزْرِ وَ يَوْمُ الْحَبَاءِ وَ الْعَطِيَّةِ
و آن روز برطرف شدن اندوهها و فرو ریختن گناهان و روز عطاها و بخششهاست
وَ يَوْمُ نَشْرِ الْعِلْمِ وَ يَوْمُ الْبِشَارَةِ وَ الْعِيدِ الْأَكْبَرِ
و روز نشر علم و روز مژده و بشارت و عید اکبر است
وَ يَوْمٌ يُسْتَجَابُ فِيهِ الدُّعَاءُ وَ يَوْمُ الْمَوْقِفِ الْعَظِيمِ وَ يَوْمُ لُبْسِ الثِّيَابِ وَ نَزْعِ السَّوَادِ
و روز استجابت دعا و روز موقف عظیم و روز پوشیدن جامه نیکو و درآوردن لباسهاى سیاه
وَ يَوْمُ الشَّرْطِ الْمَشْرُوطِ وَ يَوْمُ نَفْيِ الْغُمُومِ [الْهُمُومِ] وَ يَوْمُ الصَّفْحِ عَنْ مُذْنِبِي شِيعَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ
و روز غدیر روز شرط مشروط و زدودن غمها و گذشت از گناه شیعیان گناهکار امیرالمؤمنین (علیهالسلام) است.
وَ هُوَ يَوْمُ السُّبْقَةِ وَ يَوْمُ إِكْثَارِ الصَّلاَةِ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ
غدیر روزى است که در آن نسبت به کارهاى خیر باید سبقت گرفت و روزى است که باید بر محمد و آل محمد بسیار صلوات فرستاد
وَ يَوْمُ الرِّضَا وَ يَوْمُ عِيدِ أَهْلِ بَيْتِ مُحَمَّدٍ وَ يَوْمُ قَبُولِ الْأَعْمَالِ وَ يَوْمُ طَلَبِ الزِّيَادَةِ
و روز رضایت و روز عید اهل بیت محمد (علیهمالسلام) و روز قبول اعمال و روز درخواست زیادی (از خدا)
وَ يَوْمُ اِسْتِرَاحَةِ الْمُؤْمِنِينَ وَ يَوْمُ الْمُتَاَجَرَةِ وَ يَوْمُ التَّوَدُّدِ وَ يَوْمُ الْوُصُولِ إِلَى رَحْمَةِ اَللَّهِ
و روز استراحت مؤمنین روز تجارت ، و روز دوستى و رسیدن به رحمت خداوند است
وَ يَوْمُ التَّزْكِيَةِ وَ يَوْمُ تَرْكِ الْكَبَائِرِ وَ اَلذُّنُوبِ وَ يَوْمُ الْعِبَادَةِ وَ يَوْمُ تَفْطِيرِ الصَّائِمِينَ
روز غدیر روز پاکى و ترک گناهان بزرگ و کوچک و روز عبادت و افطار روزه‌داران است،
فَمَنْ فَطَّرَ فِيهِ صَائِماً مُؤْمِناً كَانَ كَمَنْ أَطْعَمَ فِئَاماً وَ فِئَاماً
هر کسى در روز غدیر روزهدار مؤمنى را افطار دهد مانند این است که هزار هزار را افطار داده باشد.
إِلَى أَنْ عَدَّ عَشْراً ثُمَّ قَالَ أَ وَ تَدْرِي مَا اَلْفِئَامُ قَالَ لاَ قَالَ مِائَةُ أَلْفٍ
وَ هُوَ يَوْمُ التَّهْنِيَةِ يُهَنِّي بَعْضُكُمْ بَعْضاً
غدیر روز تبریک و تهنیت است که عدهای عده دیگر را تبریک میگویند
إِذَا لَقِيَ الْمُؤْمِنُ أَخَاهُ يَقُولُ الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّكِينَ بِوَلاَيَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ
و هر گاه مؤمنى برادرش را ملاقات کند میگوید: الْحَمْدُ لِلَّهِ الَّذِي جَعَلَنَا مِنَ الْمُتَمَسِّكِينَ بِوَلاَيَةِ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ وَ الْأَئِمَّةِ عَلَيْهِمُ السَّلاَمُ
وَ هُوَ يَوْمُ التَّبَسُّمِ فِي وُجُوهِ النَّاسِ مِنْ أَهْلِ الْإِيمَانِ
روز غدیر باید در چهرههاى مردم مومن تبسم کرد و با مؤمنین با روى گشاده گفتگو نمود
فَمَنْ تَبَسَّمَ فِي وَجْهِ أَخِيهِ يَوْمَ الْغَدِيرِ نَظَرَ اَللَّهُ إِلَيْهِ يَوْمَ الْقِيَامَةِ بِالرَّحْمَةِ
هر کس روز غدیر با برادران ایمانى خود با چهره خندان روبرو شود، خداوند نیز در روز قیامت با نظر رحمت به وى نگاه خواهد کرد
وَ قَضَى لَهُ أَلْفَ حَاجَةٍ وَ بَنَى لَهُ قَصْراً فِي الْجَنَّةِ مِنْ دُرَّةٍ بَيْضَاءَ وَ نَضَّرَ وَجْهَهُ
و هزار حاجت او را روا خواهد کرد، و براى او در بهشت قصرى از لؤلؤ سفید خواهد ساخت و چهره‌اش را نورانى میکند.
وَ هُوَ يَوْمُ الزِّينَةِ فَمَنْ تَزَيَّنَ لِيَوْمِ الْغَدِيرِ غَفَرَ اَللَّهُ لَهُ كُلَّ خَطِيئَةٍ عَمِلَهَا صَغِيرَةً أَوْ كَبِيرَةً
غدیر روز زینت است، هر کس در روز غدیر خود را زینت کند خداوند خطاهای کوچک و بزرگ او را مى‌آمرزد وَ بَعَثَ اَللَّهُ إِلَيْهِ مَلاَئِكَةً يَكْتُبُونَ لَهُ الْحَسَنَاتِ
و فرشتگانی را مبعوث میکند که تا سال دیگر در چنین روزی براى او حسنات بنویسند
وَ يَرْفَعُونَ لَهُ الدَّرَجَاتِ إِلَى قَابِلِ مِثْلِ ذَلِكَ الْيَوْمِ فَإِنْ مَاتَ مَاتَ شَهِيداً وَ إِنْ عَاشَ عَاشَ سَعِيداً
و درجات او را بالا برند، و اگر در آن سال بمیرد شهید مرده است و اگر زنده بماند سعادتمند خواهد بود.
وَ مَنْ أَطْعَمَ مُؤْمِناً كَانَ كَمَنْ أَطْعَمَ جَمِيعَ الْأَنْبِيَاءِ وَ الصِّدِّيقِينَ
و کسی که در روز غدیر مؤمنى را اطعام کند مانند این است که همه پیامبران و صدیقان را اطعام کرده باشد
وَ مَنْ زَارَ فِيهِ مُؤْمِناً أَدْخَلَ اَللَّهُ قَبْرَهُ سَبْعِينَ نُوراً
و اگر به زیارت مؤمنی برود، خداوند هفتاد نور در قبر او روشن مىکند
وَ وَسَّعَ فِي قَبْرِهِ وَ يَزُورُ قَبْرَهُ كُلَّ يَوْمٍ سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَكٍ وَ يُبَشِّرُونَهُ بِالْجَنَّةِ
و قبرش را وسعت میدهد و روزى هفتاد هزار فرشته او را زیارت کرده و به بهشت مژدهاش مىدهند.
وَ فِي يَوْمِ الْغَدِيرِ عَرَضَ اَللَّهُ اَلْوَلاَيَةَ عَلَى أَهْلِ السَّمَاوَاتِ السَّبْعِ
در روز غدیر، خداوند، ولایت امیرالمؤمنبن علیه السلام را بر آسمانهای هفت‌گانه عرضه کرد
فَتَسْبِقُ إِلَيْهَا أَهْلُ السَّمَاءِ السَّابِعَةِ فَزَيَّنَ بِهَا الْعَرْشَ
پس اهل آسمان هفتم به آن سبقت گرفتند، پس خداوند آن را با عرش، مزیّن کرد
ثُمَّ سَبَقَ إِلَيْهَا أَهْلُ السَّمَاءِ الرَّابِعَةِ فَزَيَّنَهَا بِالْبَيْتِ الْمَعْمُورِ
آن گاه اهل آسمان چهارم به آن سبقت گرفت و خداوند آن را با بیت المعمور زینت داد.
ثُمَّ سَبَقَ إِلَيْهَا أَهْلُ السَّمَاءِ الدُّنْيَا فَزَيَّنَهَا بِالْكَوَاكِبِ
پس اهل آسمان دنیا به قبول ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام سبقت گرفت، پس خداوند آن را با ستارگان زینت داد.
ثُمَّ عَرَضَهَا عَلَى الْأَرَضِينَ فَسَبَقَتْ مَكَّةُ فَزَيَّنَهَا بِالْكَعْبَةِ
آنگاه خداوند، ولایت را بر زمینیان عرضه کرد که مکه سبقت گرفت و خداوند آن را با کعبه مزیّن ساخت.
ثُمَّ سَبَقَتْ إِلَيْهَا الْمَدِينَةُ فَزَيَّنَهَا بِالْمُصْطَفَى مُحَمَّدٍ صَلَّى اللَّهُ عَلَيْهِ وَ آلِهِ
سپس مدینه سبقت گرفت که آن را به وجود محمد مصطفی صلی الله علیه و آله مزیّن نمود
ثُمَّ سَبَقَتْ إِلَيْهَا الْكُوفَةُ فَزَيَّنَهَا بِأَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَيْهِ السَّلاَمُ
آنگاه کوفه سبقت گرفت که خداوند آن را به وجود امیرمؤمنان علی علیه السلام زینت داد
وَ عَرَضَهَا عَلَى الْجِبَالِ فَأَوَّلُ جَبَلٍ أَقَرَّ بِذَلِكَ ثَلاَثَةُ أَجْبُلٍ [أَجْبَالٍ] الْعَقِيقُ وَ جَبَلُ الْفَيْرُوزَجِ وَ جَبَلُ الْيَاقُوتِ فَصَارَتْ هَذِهِ الْجِبَالُ جِبَالَهُنَّ وَ أَفْضَلَ الْجَوَاهِرِ
و بر کوه‌ها عرضه کرد که سه کوه سبقت گرفتند؛ عقیق، فیروزه و یاقوت، لذا این سه کوه بهترین جواهر شدند.
ثُمَّ سَبَقَتْ إِلَيْهَا جِبَالٌ أُخَرُ فَصَارَتْ مَعَادِنَ الذَّهَبِ وَ الْفِضَّةِ وَ مَا لَمْ يُقِرَّ بِذَلِكَ وَ لَمْ يَقْبَلْ صَارَتْ لاَ تُنْبِتُ شَيْئاً
آنگاه کوه های دیگر اقدام کردند که معدن‌های طلا و نقره شدند، و هر کوهی که اقرار نکرد و (ولایت را) نپذیرفت، کوه‌های بی گیاه [و خشک] شدند.
وَ عَرَضَتْ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ عَلَى الْمِيَاهِ فَمَا قَبِلَ مِنْهَا صَارَ عَذْباً وَ مَا أَنْكَرَ صَارَ مِلْحاً أُجَاجاً
و در این روز ولایت بر آبها عرضه شد، هر آبی قبول کرد، شیرین و هر آبی نپذیرفت، شور و تلخ شد
وَ عَرَضَهَا فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ عَلَى النَّبَاتِ فَمَا قَبِلَهُ صَارَ حُلْواً طَيِّباً وَ مَا لَمْ يَقْبَلْ صَارَ مُرّاً
و خداوند آن را بر نباتات (نیز) عرضه کرد. پس هر گیاهی قبول کرد، شیرین و پاکیزه شد، و هر کدام نپذیرفت، تلخ گشت.
ثُمَّ عَرَضَهَا فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ عَلَى الطَّيْرِ فَمَا قَبِلَهَا صَارَ فَصِيحاً مُصَوِّتاً وَ مَا أَنْكَرَهَا صَارَ أَخْرَسَ مِثْلَ اللَّكَنِ
آنگاه در آن روز، آن را بر پرندگان عرضه کرد، هر پرنده‌ای آن را پذیرفت، گویا و دارای صوت زیبا شد و هر کدام انکار کرد، گنگ و الکن شد
وَ مَثَلُ الْمُؤْمِنِينَ فِي قَبُولِهِمْ وَلاَءَ أَمِيرِ اَلْمُؤْمِنِينَ فِي يَوْمِ غَدِيرِ خُمٍّ كَمَثَلِ الْمَلاَئِكَةِ فِي سُجُودِهِمْ لِآدَمَ
مثال مؤمنانی که ولایت امیر مؤمنان علیه السلام را در روز غدیر قبول کردند مانند ملائکه‌ای است که بر آدم سجده کردند
وَ مَثَلُ مَنْ أَبَى وَلاَيَةَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ فِي يَوْمِ الْغَدِيرِ مَثَلُ إِبْلِيسَ
و مَثَل کسانی که ولایت ایشان را در روز غدیر نپذیرفتند، همانند ابلیس است
وَ فِي هَذَا الْيَوْمِ أُنْزِلَتْ هَذِهِ الْآيَةُ : الْيَوْمَ أَكْمَلْتُ لَكُمْ دِينَكُمْ
و در غدیر ، آیه اکملت لکم دینکم نازل شد یعنی روز غدیر روز کامل شدن دین است
وَ مَا بَعَثَ اَللَّهُ نَبِيّاً إِلاَّ وَ كَانَ يَوْمُ بَعْثِهِ مِثْلَ يَوْمِ الْغَدِيرِ عِنْدَهُ وَ عَرَفَ حُرْمَتَهُ
و خداوند هیچ پیغمبری را مبعوث نکرد، مگر اینکه روز بعثتش در نزد او مانند روز غدیر بود و حرمت آن را می شناخت
إِذْ نَصَبَ لِأُمَّتِهِ وَصِيّاً وَ خَلِيفَةً مِنْ بَعْدِهِ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ .
زیرا در این روز، وصیّ و جانشین خود را برای بعد از خود، برای امّتش منصوب می کرد
إقبال الأعمال , جلد۱ , صفحه۴۶۴
كُنَّا عِنْدَ الرِّضَا علیه السلام وَ الْمَجْلِسُ غَاصٌّ بِأَهْلِهِ فَتَذَاكَرُوا يَوْمَ الْغَدِيرِ
از ابن ابى نصر منقول است كه گفت:روزى در خدمت حضرت امام رضا عليه السّلام بودم و جماعتى بسيار حاضر بودند،پس فضيلت روز غدير مذكور شد
فَأَنْكَرَهُ بَعْضُ النَّاسِ فَقَالَ الرِّضَا ع حَدَّثَنِي أَبِي عَنْ أَبِيهِ قَالَ إِنَّ يَوْمَ الْغَدِيرِ فِي السَّمَاءِ أَشْهَرُ مِنْهُ فِي الْأَرْضِ
و بعضى از حاضران انكار كردند،حضرت فرمودند كه پدرم از پدرانش روايت كرد كه روز غدير در آسمان مشهورتر است از زمين
إِنَّ لِلَّهِ فِي الْفِرْدَوْسِ الْأَعْلَى قَصْراً لَبِنَةٌ مِنْ فِضَّةٍ وَ لَبِنَةٌ مِنْ ذَهَبٍ فِيهِ مِائَةُ أَلْفِ قُبَّةٍ مِنْ يَاقُوتَةٍ حَمْرَاءَ
و به درستى كه خدا را در فردوس اعلى قصرى هست كه يك خشت آن از طلا و يك خشت آن از نقره و در آن قصر صد هزار قبّه است از ياقوت سرخ
وَ مِائَةُ أَلْفِ خَيْمَةٍ مِنْ يَاقُوتٍ أَخْضَرَ تُرَابُهُ الْمِسْكُ وَ الْعَنْبَرُ فِيهِ أَرْبَعَةُ أَنْهَارٍ
و صد هزار خيمه است از ياقوت سبز و خاكش از مشك و عنبر است و در آن چهار نهر است
نَهَرٌ مِنْ خَمْرٍ وَ نَهَرٌ مِنْ مَاءٍ وَ نَهَرٌ مِنْ لَبَنٍ وَ نَهَرٌ مِنْ عَسَلٍ حَوَالَيْهِ أَشْجَارُ جَمِيعِ الْفَوَاكِهِ
نهرى از شراب و نهرى از آب و نهرى از شير و نهرى از عسل و در دور آن درختان هست از انواع ميوه‌ها
عَلَيْهِ طُيُورٌ أَبْدَانُهَا مِنْ لُؤْلُؤٍ وَ أَجْنِحَتُهَا مِنْ يَاقُوتٍ تَصُوتُ بِأَلْوَانِ الْأَصْوَاتِ
و بر آن درختان مرغان خوش‌الحان هستند بدن‌هاى آنها از مرواريد است و بال‌هاى آنها از ياقوت و به انواع نغم‌ها خوانندگى مى‌كنند
إِذَا كَانَ يَوْمُ الْغَدِيرِ وَرَدَ إِلَى ذَلِكَ الْقَصْرِ أَهْلُ السَّمَاوَاتِ يُسَبِّحُونَ اللَّهَ وَ يُقَدِّسُونَهُ وَ يُهَلِّلُونَهُ فَتَطَايَرُ
چون روز عيد غدير مى‌شود در آن قصر حاضر مى‌شوند جميع اهل آسمانها و تسبيح و تقديس و تهليل حق تعالى مى‌كنند و آن مرغان پرواز مى‌كنند
تِلْكَ الطُّيُورُ فَتَقَعُ فِي ذَلِكَ الْمَاءِ وَ تَمَرَّغُ عَلَى ذَلِكَ الْمِسْكِ وَ الْعَنْبَرِ فَإِذَا اجْتَمَعَتِ الْمَلَائِكَةُ طَارَتْ فَتَنْفُضُ ذَلِكَ عَلَيْهِمْ
و در ميان آب فرومى‌روند و بر آن مشك و عنبر مى‌غلطند و چون ملائكه جمع شدند پرواز مى‌كنند و مشك و عنبر بر سر ايشان مى‌افشانند
وَ إِنَّهُمْ فِي ذَلِكَ الْيَوْمِ لَيَتَهَادَوْنَ نُثَارَ فَاطِمَةَ علیها السلام
و درروز غدیر نثار حضرت فاطمه-صلوات اللّه عليها- را كه در شب زفاف ایشان به امر الهی حضرتش میوه های درخت طوبی را نثار كردند ، ملائکه براى يك ديگر به هديه مى‌فرستند
فَإِذَا كَانَ آخِرُ الْيَوْمِ نُودُوا انْصَرِفُوا إِلَى مَرَاتِبِكُمْ
و چون آخر اين روز مى‌شود،ندا از جانب ربّ اعلى به ايشان مى‌رسد كه برگرديد به سوى درجه‌ها و مرتبه‌هاى خود،
فَقَدْ أَمِنْتُمُ الْخَطَأَ وَ الزَّلَلَ إِلَى قَابِلِ مِثْلِ هَذَا الْيَوْمِ تَكْرِمَةً لِمُحَمَّدٍ وَ عَلِيٍّ علیه السلام
پس ندا میرسد : به تحقيق كه ايمن گرديديد از گناه و خطا و لغزش تا مثل اين روز از سال آينده براى كرامت محمّد و على صلوات اللّه عليهما.
ثُمَّ قَالَ يَا ابْنَ أَبِي نَصْرٍ أَيْنَمَا كُنْتَ فَاحْضُرْ يَوْمَ الْغَدِيرِ عِنْدَ أَمِيرِ الْمُؤْمِنِينَ علیه السلام
پس حضرت فرمود اى پسر ابى نصر!هرجا كه باشى سعى كن كه نزد قبر مطهّر حضرت امير المؤمنين علیه السلام حاضر شوى
فَإِنَّ اللَّهَ يَغْفِرُ لِكُلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ وَ مُسْلِمٍ وَ مُسْلِمَةٍ ذُنُوبَ سِتِّينَ سَنَةً
به درستى كه خدا در اين روز مى‌آمرزد از هر مرد مؤمن و زن مؤمنه گناه شصت سالۀ ايشان را
وَ يُعْتِقُ مِنَ النَّارِ ضِعْفَ مَا أَعْتَقَ فِي شَهْرِ رَمَضَانَ وَ لَيْلَةِ الْقَدْرِ وَ لَيْلَةِ الْفِطْرِ
و در اين روز آزاد مى‌كند از آتش جهنّم دو برابر آنچه آزاد كرده است در ماه رمضان و شب قدر و شب فطر
وَ الدِّرْهَمُ فِيهِ بِأَلْفِ دِرْهَمٍ لِإِخْوَانِكَ الْعَارِفِينَ وَ أَفْضِلْ عَلَى إِخْوَانِكَ فِي هَذَا الْيَوْمِ
و يك درهم كه در اين روز به برادران مؤمن بدهى برابر است با هزار درهم كه در اوقات ديگر بدهى و احسان كن در اين روز به برادران مؤمن خود
وَ سُرَّ فِيهِ كُلَّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ …
و شاد گردان هرمرد مؤمن و زن مؤمنه را …
تهذيب الأحکام , جلد۶ , صفحه۲۴
تبریک عمر بن خطاب در عید غدیر سال دهم هجری به حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام بعد از اتمام خطبه رسول خدا صلی الله علیه و آله با اسناد کتب اهل سنت
بَخٍّ بَخٍّ لَک یا بن ابی طالب أَصْبَحْتَ مَوْلَای وَ مَوْلَی کلِّ مُؤْمِنٍ وَ مُؤْمِنَةٍ
مسند أحمد بن حنبل، ج ۴، ص ۲۸۱، ح۱۸۵۰۲، ناشر: مؤسسة قرطبة – مصر؛
ابوبكر عبد الله بن محمد (متوفاي۲۳۵ هـ)، الكتاب المصنف في الأحاديث والآثار، ج ۶، ص ۳۷۲، ح۳۲۱۱۸،
الآجري،أبي بكر محمد بن الحسين (متوفاي۳۶۰هـ، الشريعة، ج ۴، ص ۲۰۵۱،:دار الوطن – الرياض/السعودية، الطبعة: الثانية، ۱۴۲۰ هـ -۱۹۹۹م.
كتاب الأمالي وهي المعروفة بالأمالي الخميسية، ج ۱، ص ۱۹۰،
ابن عساكر الدمشقي الشافعي، تاريخ مدينة دمشق ج ۴۲، ص ۲۲۱،
الطبري، ذخائر العقبي في مناقب ذوي القربي، ج ۱، ص ۶۷،
الذهبي الشافعي، الإسلام ووفيات المشاهير والأعلام، ج ۳، ص ۶۳۲،
ابن كثير الدمشقي، البداية والنهاية، ج ۷، ص ۳۵۰، ناشر: مكتبة المعارف – بيروت؛
السيوطي، الحاوي للفتاوي في الفقه ج ۱، ص ۷۸،
رسول الله صلی الله علیه وآله در خطبه اش در روز غدیر فرمود: مردم! در قران تدبر کنید و آیات آن را بفهمید و در محکمات آن و نه متشابهات بنگرید، اما به خدا سوگند هرگز کسی جز آن که اکنون دستش در دست من است (امیرالمؤمنین علیه السلام) قادر به تبیین نواهی و تفسیر و توضیح آیات آن نیست
وسائل الشیعه، ج ۲۷، ص ۱۹۳ – ۱۹۴.
در کتاب احتجاج از حضرت امام باقر علیه السلام روایت شده است که فرمودند : پیامبر صلی الله علیه و آله در خطبه روز غدیر فرمودند: ای مردم این علی است که بر من از شما سزاوارتر و از شما به من نزدیک تر است و خداوند و من از او راضی هستیم و هر آیه ای که خدا در آن خشنود باشد، در شأن او است و هر گاه در هر آیه ای که ایمان آورندگان را با آن مورد خطاب قرار داده است، آن را با او شروع کرده است و هر آیه ای که با مضمون ستایش در قرآن نازل شده در شأن اوست. ای مردم فضایل علی در نزد خداوند عز و جل است و آن را در قرآن بر من نازل نمود و تعداد آن از شماره بیرون است و نمی توانم آن را در یک مجلس ذکر کنم.
احتجاج طبرسی، ص ۶۱.
در احتجاج به نقل از امام باقر علیه السلام آمده است که ایشان در حدیثی طولانی که درآن ماجرای غدیر را ذکر نمود فرمودند: پیامبر صلی الله علیه و آله با مردم به حج رفته بودند و از اهل مدینه و اطراف آن و اعراب ۷۰ هزار نفر یا بیشتر با او همراه بودند و این عدد اصحاب موسی است که از آنان برای هارون بیعت گرفته بود، اما آنان پیمان شکنی کرده و از گوساله و سامری تبعیت کردند.
احتجاج طبرسی، ص ۵۶
رسول خدا صلی الله علیه وآله در روز غدیر مکرّر میفرمودند : به من تبریک بگویید زیرا خداوند مرا به نبوّت و اهل بیتم را به امامت اختصاص داد
بحارالانوار، علامه مجلسی جلد ۳۷ صفحه ۲۱۷ و الغدیر ، علامه امینی جلد یک صفحه ۵۸
عن ابى عبد الله (علیه السلام) قال :
والعمل فیه یعدل ثمانین شهرا ، و ینبغى ان یکثر فیه ذکر الله عزوجل ، والصلوة على النبى (ص) ، و یوسع الرجل فیه على عیاله .
امام صادق علیه اسلام فرمودند :
ارزش عمل در آن روز ( عید غدیر ) برابر با هشتاد ماه است ، و شایسته است آن روز ذکر خدا و درود بر پیامبر (صلی الله علیه و آله) زیاد شود ، و مرد ، بر خانواده خود توسعه دهد .
( وسائل الشیعه جلد ۷: ۳۲۵،)
در احتجاج از حضرت امام باقر علیه السلام، پیرامون حدیث غدیر آمده است که فرمودند: رسول الله صلی الله علیه و آله در روز غدیر فرموده است: ای مردم، جبرییل از خداوند متعال مرا باخبر ساخته که او می فرماید: هر کسی علی علیه السلام را دوست نداشته باشد، لعنت و خشم من بر او باد. حضرت فرمودند : هر کسی که گفتار مرا در برتری دادن علی علیه السلام بر مردم پس از من نپذیرد، بسیار ملعون است.
احتجاج، ص ۵۷.
درتفسیر آیه وَمِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ وَبِالْیَوْمِ الآخِرِ وَمَا هُم بِمُؤْمِنِینَ ۸ سوره بقره ، حضرت امام الزکی الحسن العسکری علیه السلام فرمودند :
حضرت امام حسن عسکری علیه السلام فرمود: امام موسی بن جعفر علیه السلام فرمود: وقتی در روز غدیر رسول خدا صلی الله علیه و آله امیر مؤمنان علی بن ابی طالب علیه السلام را در آن جایگاه معروف ایستاند، خطاب به مردم فرمود: ای بندگان خدا، نسب مرا بیان کنید: عرض کردند: تو محمّد بن عبدالمطلب بن هاشم بن عبد مناف هستی. سپس فرمود: ای مردم، آیا من از شما بر خودتان أولی نبوده، مولای شما و از شما بر خودتان سزاوارتر نیستم؟ عرض کردند: بله ای رسول خدا صلی الله علیه و آله. رسول خدا صلی الله علیه و آله رو به سوی آسمان کرد و سه مرتبه فرمود: خدایا گواه باش که این بنده ات چنین گفت و آنها چنین گفتند. سپس فرمود: بدانید هر که من مولای او و از او بر خودش سزاوارتر هستم این علی مولای او و از او بر خودش سزاوارتر است. خدایا، دوستدار او را دوست بدار و دشمن او را دشمن باش. یار او را یاور باش و خوارکننده او را خوار گردان. سپس فرمود: ای ابوبکر، برخیز و با او در مقام امیر مؤمنان بیعت کن. وی برخاست و چنین کرد. سپس فرمود: ای عمر! برخیز و با او در مقام امیر مؤمنان بیعت کن. وی برخاست و بیعت کرد. بعد از آن به همه آن نه نفر و سپس به سران مهاجرین و انصار فرمود و همه آنها بیعت کردند. از میان آن جمع، عمر بن خطاب برخاست و گفت: مبارک باشد ای پسر ابی طالب. تو مولای من و مولای هر مرد و زن مؤمن هستی. سپس در حالی که این عهد و پیمان بر آنان گران بود از آن جا بیرون رفته و پراکنده شدند. بعد از آن رویداد، گروهی از سرکشان ستمگر آن قوم، در میان خویش دسیسه چیدند (وگفتند:) اگر در محمد صلی الله علیه و آله شائبه ای وجود داشت (و انتقال ولایت به علی علیه السلام منشأ وحیانی نداشت) محمد صلی الله علیه و آله قطعاً این مقام را به علی علیه السلام نمی سپرد و (در این صورت ) آنان (توطئه کنندگان) نیز اجازه نمی دادند علی علیه السلام به این مقام برسد و در این جایگاه بماند.
اما خداوند متعال از دل های آنان و آن چه در آن می گذشت آگاه بود. آنها نزد رسول خدا صلی الله علیه و آله می آمدند و می گفتند: به راستی که علی علیه السلام را نزد خداوند و خود و ما محبوب ترین آفریدگان قرار دادی و او را برای در امان نگاه داشتن ما از حکومت بیدادگران و ستم گران کافی دانستی. خداوند متعال می دانست آنان در دل خلاف گفته هایشان و در سر دسیسه ای داشته، راه دشمنی در پیش گرفته اند و برآنند تا این مرد شایسته را از این امر کنار زنند. پس خداوند حضرت محمّد صلی الله علیه و آله را از نیت آنها باخبر ساخت و فرمود: ای محمّد! «وَمِنَ النَّاسِ مَن یَقُولُ آمَنَّا بِاللّهِ» اوست که تو را فرمان داد تا علی علیه السلام را امام و مهتر و پیشوای امّتت گردانی، حال آن که «وَمَا هُم بِمُؤْمِنِینَ» یعنی به ولایت علی علیه السلام ایمان ندارند؛ بلکه بر کشتن تو و او تبانی کرده اند و خود را آماده کرده اند تا اگر شائبه ای در تو ببینند از علی علیه السلام سرپیچی کنند.
تفسیر حضرت امام حسن عسکری (علیه السلام )، ص ۱۱۱، ح ۵۸.
درتفسیر آیه ۱۱ و ۱۲ وَإِذَا قِیلَ لَهُمْ لاَ تُفْسِدُواْ فِی الأَرْضِ قَالُواْ إِنَّمَا نَحنُ مُصْلِحُونَ (۱۱) أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ وَلَکِن لاَّ یَشْعُرُونَ (۱۲) سوره بقره ، حضرت امام الزکی الحسن العسکری علیه السلام فرمودند :
ترجمه ظاهر آیه وچون به آنان گفته شود در زمین فساد مکنید، می گویند : ما خود اصلاحگریم* بهوش باشید که آنان فسادگرانند لیکن نمی فهمند
حضرت امام حسن عسکری علیه السلام فرمود: حضرت امام موسی کاظم علیه السلام فرمود: آن گاه که به آن ناکثان و بیعت شکنان روز غدیر گفته شد «لاَ تُفْسِدُواْ فِی الأَرْضِ» با آشکار کردن پیمان شکنی خود در میان بندگان ناتوان خداوند تا این گونه در دینشان آنان را سردرگم کنید و در آئین و عقایدشان آشفته خاطرشان سازید «قَالُواْ إِنَّمَا نَحْنُ مُصْلِحُونَ» چرا که ما نه دین محمّد را و نه هیچ دین دیگری را باور نداریم و ما از زمره متحیران هستیم و محمّد را با پذیرفتن دین و شریعتش در ظاهر خشنود کرده ایم؛ اما در باطن به دنبال خواسته های نفس خود هستیم و این گونه از دین محمد صلی الله علیه و آله بهره مند می شویم و به آسایش می رسیم و خود را از اسارت آزاد می سازیم؛ اما از فرمان برداری عموزاده او علی علیه السلام سرباز می زنیم. پس اگر دین محمّد صلی الله علیه و آله بر جهان چیره شود، ما از گروندگان آن بودیم؛ و اگر فرمانروایی اش از میان برود، از شماتت دشمنانش در امان مانده ایم. خداوند عزّ و جل فرمود: «أَلا إِنَّهُمْ هُمُ الْمُفْسِدُونَ» چرا که آنان به میل خود رفتار می کنند، و خداوند متعال پیامبرش را از دورویی آنها آگاه می سازد و او هم خود آنان را لعنت می کند و هم مسلمانان را امر می کند تا لعنتشان کنند. دشمنان مؤمنان نیز به آنها اعتماد نمی کنند و با خود می گویند همان طور که اینان در میان یاران محمّد نفاق می ورزند با ما نیز دورویی می کنند؛ پس نه نزد آنها جایگاهی دارند و نه نزد اینان مورد اعتمادند
تفسیر حضرت امام حسن عسکری (علیه السلام )، ص ۱۱۸، ح ۶۱.
وَإِذَا لَقُواْ الَّذِینَ آمَنُواْ قَالُواْ آمَنَّا وَإِذَا خَلَوْاْ إِلَی شَیَاطِینِهِمْ قَالُواْ إِنَّا مَعَکْمْ إِنَّمَا نَحْنُ مُسْتَهْزِؤُونَ (۱۴) اللّهُ یَسْتَهْزِئُ بِهِمْ وَ یَمُدُّهُمْ فِی طُغْیَانِهِمْ یَعْمَهُونَ (۱۵)
ترجمه ظاهر آیه : و چون با کسانی که ایمان آورده اند برخورد کنند، می گویند: ایمان آوردیم و چون با شیطانهای خود خلوت کنند، می گویند: در حقیقت ما با شماییم ما فقط (آنان را) ریشخند می کنیم * خدا (است که) ریشخندشان می کند و آنان را در طغیانشان فرو می گذارد تا سرگردان شوند
از زید بن ارقم نقل شده که گفت: وقتی رسول خدا صلی الله علیه و آله از حجه الوداع بازگشت در غدیر خم فرود آمد و دستور داد تا در زیر درختان ، اتراق کنند. پس زیر درختان را جارو زدند. سپس فرمود: گویا من خوانده شدم، پس اجابت کردم و من در میان شما دو چیز ارزشمند بر جا می گذارم، یکی از آنها بزرگتر از دیگری است: کتاب خدا و عترت من که اهل بیت من هستند، پس دقت کنید چگونه حق مرا در باره آنها به جا می آورید؛ چرا که این دو از هم جدا نمی شوند تا این که کنار حوض بر من وارد شوند. سپس فرمود: خداوند، مولای من است و من مولای هر مرد و زن مؤمن هستم. سپس دست علی بن ابی طالب علیه السلام را گرفت، و فرمود: هر که من ولی او بودم پس از این علی، ولی اوست. خدای من! دوست بدار هر که او را دوست دارد و دشمن بدار هر که با او دشمنی ورزد. گفت: به زید بن ارقم گفتم: آیا تو این را از رسول خدا صلی الله علیه و آله شنیدی؟ گفت: هر که در «دوحات» ( دوحه به معنای درخت بزرگ است و جمع آن دوحات می باشد. القاموس- ماده دوح.) بود آن را با دو چشم خود دید و با دو گوش خود شنید.
کمال الدین و تمام النعمه، ص ۲۲۵، ح ۴۳ ؛ معانی الاخبار، ص ۹۰، ح ۲.
امیرالمومنین علی عليه السّلام فرمودند : اى سلمان، آيا مىدانى اوّل كسى كه با او بر منبر پيامبر صلى اللَّه عليه و آله بيعت كرد كه بود؟ عرض كردم: نه، ولى او را در سقيفه بنى ساعده ديدم هنگامى كه انصار محكوم شدند، و اوّلين كسانى كه با او بيعت كردند مغيرة بن شعبة و سپس بشير بن سعيد و بعد ابو عبيده جرّاح و بعد عمر بن الخطاب و سپس سالم مولى ابى حذيفه و معاذ بن جبل بودند.فرمود: در باره اينان از تو سؤال نكردم، آيا دانستى هنگامى كه از منبر بالا رفت اوّل كسى كه با او بيعت كرد كه بود؟ عرض كردم: نه، ولى پيرمرد سالخوردهاى كه بر عصايش تكيه كرده بود ديدم كه بين دو چشمانش جاى سجدهاى بود كه پينه آن بسيار بريده شده بود! او بعنوان اولين نفر از منبر بالا رفت و تعظيمى كرد و در حالى كه مىگريست گفت:«سپاس خدايى را كه مرا نميرانيد تا ترا در اين مكان ديدم! دستت را (براى بيعت) باز كن».ابو بكر هم دستش را دراز كرد و با او بيعت كرد. سپس گفت: «روزى است مثل روز آدم»[۱]! و بعد از منبر پائين آمد و از مسجد خارج شد.على عليه السّلام فرمود: اى سلمان، مىدانى او كه بود؟ عرض كردم: نه، ولى گفتارش مرا ناراحت كرد، گوئى مرگ پيامبر صلى اللَّه عليه و آله را با شماتت و مسخره ياد مىكرد. فرمود: او ابليس بود. خدا او را لعنت كند.
حضرت فرمودند رسول خدا صلى اللَّه عليه و آله به من خبر داد كه ابليس و رؤساى اصحابش هنگام منصوب كردن آن حضرت مرا به امر خداوند در روز غدير خم حاضر بودند.
آن حضرت به مردم خبر داد كه من نسبت به آنان از خودشان صاحب اختيار ترم، و به ايشان دستور داد كه حاضران به غايبان برسانند.
(در آن روز) شياطين و مريدان از اصحاب ابليس رو به او كردند و گفتند: «اين امت، مورد رحمت قرار گرفته و حفظ شدهاند، و ديگر تو و ما را بر اينان راهى نيست. چرا كه پناه و امام بعد از پيامبرشان به آنان شناسانده شد». ابليس غمگين[۲] و محزون رفت. امير المؤمنين عليه السّلام فرمود: بعد از آن پيامبر صلى اللَّه عليه و آله به من خبر داد و فرمود: مردم در سقيفه بنى ساعده با ابو بكر بيعت مى‌كنند بعد از آنكه با حقّ ما و دليل ما استدلال كنند. سپس به مسجد مىآيند و اولين كسى كه بر منبر من با او بيعت خواهد كرد ابليس است كه به صورت پيرمرد سالخورده پيشانى پينه بسته چنين و چنان خواهد گفت.
سپس خارج مى‌شود و اصحاب و شياطين و ابليسهايش را جمع مى‌كند. آنان به سجده مىافتند و مىگويند: «اى آقاى ما، اى بزرگ ما، تو بودى كه آدم را از بهشت بيرون كردى»! (ابليس) مىگويد: «كدام امت پس از پيامبرشان گمراه نشدند؟ هرگز! گمان كردهايد كه من بر اينان سلطه و راهى ندارم؟ كار مرا چگونه ديديد هنگامى كه آنچه خداوند و پيامبرش در باره اطاعت او دستور داده بودند ترك كردند». و اين همان قول خداوند تعالى است كه وَ لَقَدْ صَدَّقَ عَلَيْهِمْ إِبْلِيسُ ظَنَّهُ فَاتَّبَعُوهُ إِلَّا فَرِيقاً مِنَ الْمُؤْمِنِينَ[۳]، «ابليس گمان خود را به آنان درست نشان داد و آنان به جز گروهى از مؤمنين او را متابعت كردند».
کتاب سیلم
[۱] ( ۴) اشاره به حيله شيطان نسبت به حضرت آدم عليه السّلام در بهشت است، و خود شيطان بيعت ابو بكر را به آن تشبيه كرده است.
[۲] ( ۵)« ب»: مأيوس.
[۳] ( ۶) سوره سبأ: آيه ۲۰.
