موضوع : مقاله در اعتبار دعای صنمی قریش

شرحی  بر  اعتبار  دعای  صنمی قریش

✅دعای عظیم صَنَمَی قریش دعایی است که در آن بطور خلاصه ظلمهایی که بر رسول خدا  و اهل بیت ایشان (صلوات الله علیهم اجمعین) انجام شده و نافرمانیهایی که از اوامر الهی شده است را بیان میکند.

✅دعای صنمی قریش، صادره از مولانا  امام امیرالمومنین علیه السلام  است

✅دعای صنمی قریش جوابی است برای آنهایی که میخواهند  سر کردگان ظلالت را بشناسند  که  مورد لعنت خدا و رسولش و ائمه طاهرین علیهم السلام  و  شیعیان منتجبین  شان  هستند

✅جبت و  طاغوت و دو  دخترانشان  در این دعا لعنت شده اند  و در  زیارت  جامعه کبیره هم  از آن دو نام برده شده : بَرِئْتُ اِلَی اللّٰهِ عَزَّ وَ جَلَّ مِنْ اَعْدٰاۤئِكُمْ وَ مِنَ الْجِبْتِ وَ الطّٰاغُوتِ وَ الشَّیٰاطینِ وَ حِزْبِهِمُ الظّٰالِمینَ

✅جبت و طاغوت  را  جناب سلمان فارسی اعلی الله درجة  به آن دو نفر فرمود . كتاب سُليم  ,  جلد۲  ,  صفحه۵۷۷

✅در بخشی از زیارت  امام حسین ـ علیه السلام ـ نیز كه از امام صادق ـ علیه السلام ـ روایت شده می خوانیم: اللهم العن الجبت و الطاغوت و العن اشیاعهم و اتباعهم :ابن قولویه قمی – کامل الزیارات، ص۱۹۵

✅ در حدیثی از امام صادق ـ علیه السلام ـ برائت از جبت و طاغوت از علامات مؤمن شمرده شده است   :بحارالأنوار، ج۶۲، ص۱۹۳

✅ محمد بن حسن صفّار  در بصائر الدرجات  از حضرت  امام باقر علیه السلام در باره آیه ۵۱ سوره نساء : أَلَمْ تَرَ إِلَى الَّذِینَ أُوتُوا نَصِیبًا مِّنَ الْكِتَابِ یُؤْمِنُونَ بِالْجِبْتِ وَالطَّاغُوتِ روایت کرده است که فرمودند: منظور (از جبت و طاغوت)  فلان کس و فلان کس هستند وَیَقُولُونَ لِلَّذِینَ كَفَرُوا هَـٰؤُلَاءِ أَهْدَىٰ مِنَ الَّذِینَ آمَنُوا سَبِیلًا ﴿٥١﴾ می گویند که پیشوایان گمراهی و دعوت کنندگان به جهنم «هُولاءَ أهْدَی» از آل محمد و پیروانشان هدایت شده ترند.

و در ادامه آیه ۵۱ آیه ۵۲ : أُولَـٰئِكَ الَّذِینَ لَعَنَهُمُ اللَّـهُ ۖ وَمَن یَلْعَنِ اللَّـهُ فَلَن تَجِدَ لَهُ نَصِیرًا﴿٥٢﴾ اینانند كه خدا لعنتشان كرده، و هر كه را خدا لعنت كند هرگز براى او یاورى نخواهى یافت .

✅  ابو جعفر طوسی با سند خود از فضل بن شاذان، از داود بن کثیر روایت کرده، که به  حضرت  امام صادق علیه السلام گفتم: آیا منظور از نماز و زکات و حج در قرآن، شما هستید؟ فرمود: ای داود، منظور از نماز و زکات و روزه و حج و ماه حرام و سرزمین حرام و خانه کعبه و قبله خدا و وجه الله، ما هستیم؛ خداوند متعال فرمود: «فَأَیْنَمَا تُوَلُّواْ فَثَمَّ وَجْهُ اللّهِ» بقره/ ۱۱۵.  [پس به هر سو رو کنید آن جا روی (به) خداست]، ما، آیات و بینات هستیم و دشمنان ما در قرآن، فحشا و منکر و بغی و خمر و قمار و انصاب و ازلام و اصنام و بت ها و جبت و طاغوت و مرده و خون و گوشت خوک، هستند.

✅بخشی از  زیارت ائمه علیهم السلام در  روز سه شنبه  :   اَللّهُمَّ إِنِّی أَتَوَالَى آخِرَهُمْ كَمَا تَوَالَیْتُ أَوَّلَهُمْ، وَ أَبْرَأُ مِنْ كُلِّ وَلِیجَةٍ دُونَهُمْ، وَ أَكْفُرُ بِالْجِبْتِ وَ الطَّاغُوتِ

✅ ابوحمزه ثمالی نقل می کند که امام سجاد علیه السلام فرمودند: هر که جبت و طاغوت را هر روز یک مرتبه لعن کند خدای تعالی هفتاد هزار هزار (هفتاد میلیون) حسنه برای او بنویسد و هفتاد هزار هزار گناه از او محو کند و هفتاد هزار هزار درجه او را رفعت بخشد و هر که در شب یک مرتبه آن دو (جبت و طاغوت) را لعن کند همین ثواب در نامه عملش نوشته شود. ابوحمزه گوید: بعد از شهادت امام سجاد علیه السلام خدمت مولایم امام باقر علیه السلام شرفیاب شدم و عرض کرد: مولای من! حدیثی است که از پدر بزرگوارتان شنیده ام. فرمودند: بگو. و من حدیث را برای حضرت خواندم. حضرت فرمودند: بله. ای ثمالی آیا دوست داری که من هم بر آن بیفزایم؟ عرض کردم: آری ای مولای من. حضرت فرمودند: هر کس که آن دو را یک مرتبه لعن کند در هر صبحگاهان هیچ گناهی برای او نوشته نمیشود در آن روز تا اینکه شب هنگام را درک کند و هر کس شب را سپری کند و آن دو را لعن کند برای او گناهی نوشته نمیشود در آن شب تا اینکه صبح را درک کند. ابوحمزه گوید: بعد از شهادت امام باقر علیه السلام خدمت مولایمان امام صادق علیه السلام شرفیاب شدم و عرضه داشتم: حدیثی است که از پدرتان و جدتان شنیده ام. حضرت فرمودند: بگو آن را ای ابا حمزه. من نیز حدیث را برای حضرتش خواندم. حضرت فرمودند: حق است ای اباحمزه و فرمودند: ویک میلیون درجه بر او افزوده می شود. سپس فرمودند: همانا که خدا وسعت دهنده و بخشنده است. (شفاء الصدور ج۲ص۳۷۸)

✅در کتاب شریف  بحار الأنوار مرحوم اعلامه  بزرگوار  محمد باقر مجلسی  (اعلی الله درجة)  جلد ۸۵، صفحه ۲۴۰ از مصباح کفعمی که فرموده : دعای صنمی قریش دعائی عظیم الشأن و بلند منزلت است و از اسرار مشلکه و بهترین اذکار است

✅شیخ بزرگوار تقی الدین ابراهیم عامِلی  کفعمی ( اعلی الله درجة ) در حاشیه کتاب شریف «المصباح» می فرماید:این دعائی است عظیم الشّأن و رفیع المنزلة که ابن عبّاس آن را از مولای ما امیرالمؤمنین(علیه السلام) روایت نموده است، و این دعاء از غوامض اسرار و کرائم اوراد امیرالمؤمنین علیه السلام است که آن حضرت در روز و شب و وقت سحر میخواندند ، و آن را در قنوت نماز می خواندند و می فرمودند: کسی که این دعا را بخواند همانند کسی است که در خدمت رسول خدا صلی الله علیه و آله  در جنگ بَدر، اُحد، و حُنَین یک میلیون تیر به سوی دشمن افکنده باشد.

✅ مرحوم اعلامه   محدث نوری (اعلی الله درجة) در  در کتاب شریف   الصحیفه العلویه المبارکه  این دعای شریف را  آورده  است .

افرادی چون :

✅ ابوالسعادات اصفهانی این دعا را نقل شده از راویان مورد اعتماد و ثقه می‌دانند) رشح الولاء فی شرح الدعاء -شرح دعا صنمی قریش) اسعد بن عبدالقاهر بن اسعد مشهور به ابوالسعادات اصفهانی (درگذشت پس از ۶۳۵ق)، عالم و نویسنده امامی و استاد افرادی همچون سید بن طاووس، خواجه نصیرالدین طوسی و ابن میثم بحرانی است. از استادان او ابوالفرج علی پسر قطب الدین راوندی

✅مرحوم سید بن طاووس  اعلی الله درجة   در  کتاب   طرف من الأنباء و المناقب، ص: ۳۹۷   چاپ مشهد  به عبارات  دعای صنمی قریش   استدلال  نموده  و  برای  شهادت  حضرت محسن  علیه السلام   یکی از ادله از  چندین  مدرک را  این دعای  شریف را  آورده …

✅ مرحوم شیخ حسن بن سلیمان حلی نیز در کتاب المحتضر این دعا را روایت نموده است.

✅ در کتاب فرحة الغری  ترجمه علامه مجلسى‏ ( اعلی الله درجة)  که این کتاب تالیف نوه سید بن طاووس  جناب  سید عبدالكریم بن طاووس‏  است   که در صفحه ۱۰۳  مرقوم داشته است : تسمیه به جبت و طاغوت ابتداء از حضرت امام امیر المؤمنین (علیه السلام ) شد در دعاى صنمى‏ قریش‏ كه آن حضرت در قنوت و سجده نماز شب و غیر آن مى‏خواندند

✅مرحوم  شیخ سید هاشم بحرانی اعلی الله درجة  در کتاب شریف تفسیر البرهان در جلد یک بعد از مقدمه  در  معرفی جبت و طاغوت  اشاره به   به دعای  صنمی قریش  میکنند و از آن  به عنوان دلیل و  برهان استفاده  فرموده

✅مرحوم فیض کاشانی در کتاب الکلمات الطریقه نقل کرده است که هر کس این دعا را بخواند مانند کسی است که در کنار پیامبر در جنگ بدر و حنین حضور داشته است. همچنین وی نقل کرده است که حضرت  امام امیرالمومنین علیه السلام   در قنوت نمازهای خود این دعا را می‌خواند فیض کاشانی، محمد بن مرتضی، الکلمات الطریقه، چاپ تهران، چاپ اول، ۱۳۸۷ش.

✅مرحوم شیخ انصاری  در کتاب الصلاة  فرموده :  مضافا إلى ورود بعض الأدعية المشتملة على هذه الكلمة كدعاء صنمي قريش الذي كان يقنت به أمير المؤمنين عليه السلام …   –   كتاب الصلاة – الشيخ الأنصاري – جلد ۱ – ص ۴۱۵

شرح های زیادی بر این دعا نوشته شده

✅ یکی  از  شرح های  دعای صنمی قُریش  را  میرزا محمد علی مدرس تبریزی  (۱۲۹۶-۱۳۷۳ق) نوشته است و ایشان  مشهور به مدرس خیابانی از عالمان قرن چهاردهم قمری. وی از بزرگان حوزه نجف، اجازه اجتهاد وروایت دریافت کرد.

✅از شرح های دیگر  میتوان   کتاب  ضیاء الخافقین فی شرح دعاء الصنمین را نام برد ، اثر شیخ عبدالقاهر اصفهانی

✅از شرح های دیگر    کتاب  نسیم عیش در شرح دعای صنمی قریش، اثر میر سید علی طبیب موسوی دزفولی

✅شرح دیگر   کتاب  شرح دعای صنمی قریش، اثر یوسف بن حسین نصیر طوسی

✅شرح دیگر  : کتاب ذخر العالمین   شرح دعاء صنمی قریش –  ملا محمد مهدي بن علي اصغر بن محمد يوسف قزويني

✅ کتاب دیگر  شرح دعای صنمی قریش، اثر ملا حبیب‌الله کاشانی  –  ملا حبیب‌الله شریف کاشانی ( ۱۳۳۸    –۱۲۶۲ قمری) از علما و مجتهدان معاصر شیعه بود.  آثار  او دارای تالیفات فراوانی بالغ بر ۱۵۷ اثر است. مهمترین اثر وی کتاب فقهی «منتقدالمنافع فی شرح مختصرالنافع» و همچنین کتاب ریاض الحکایات  از آثار اوست. 

✅همچنین شرح دعای صنمی قریش، اثر ملا علی عراقی

✅همچنین شرح دعای صنمی قریش، اثر عیسی خان اردبیلی

(آقا بزرگ تهرانی  در کتاب ، الذریعه، بیروت، ج۱۰، ص۹  اغلب  شرح ها را  ذکر فرموده )

✅در دوران اخیر بعض اندکی  بر  سند  دعای شریف  صنمی قریش ایراد گرفته اند و اعتبار آن را  زیر سئوال برده اند  و مثل کسانی که حدود  پنجاه  سال قبل  دعای ندبه و کمل را  زیر  سئوال برده بودند  و اینها یا  بی سواد هستند  و یا  شیعه نیستند   و    فکر میکنند   فقه شیعه را تازه کشف کرده اند و  فکر میکنند  از متقدمین  بهتر  میفهمند   در  حالی که  آن اساتیدکل   که خود با امکانات  کم و  با تقیه  و کتمان  شدید  مواجه بوده اند  … تمام  احادیث آل عصمت علیهم السلام را   حفظ کرده اند   و خود هم  راوی  و محدث  و عالم  بوده اند و احادیثِ  در  علم حدیث از آنها به این  زمان  رسیده و آنها    چنین   نکردند   که بعضی تازه  از راه رسیده ها   به واسطه  چند سال   صرف و نحو خواندن    چنین   اجتهاداتی  دارند  و   نفهمیده اند که اعتبار  یک  حدیث یا یک دعا  فقط منوط به سند آن  نیست و  شاید  یک  راه  سند است و  مهمتر از سند  متن  روایت  است  و اگر  روایتی مخالف  کتاب خدا و  احادیث  نباشد چطور  میشود آن را  رد کرد    و ضعف سند باعث بی اعتبار شدن محتوا  نمیشود  و علمای  معتبر و   بزرگ و ثقه ای مثل  کفعمی و  مجلسی و فیض کاشانی  و محدث نوری و آقا بزرگ تهرانی و…  راوی این  دعا هستند   دیگر در سند بحث  نمیتوان  کرد   و حتی این دعای شریفِ صنمی قریش   یک بند از آن  نیست که نشود با احادیث  مقایسه نمود و  تائید  نشود  بلکه تمام دعای صنمی قریش  موافق احادیث معتبر و   قران  کریم است  و   باید  در نظر داشت  که  بعضی از دعاها و  احادیث  را طی  زمان علما و راویان احادیث  با چنگ و دندان  به ما رسانده اند  و آسان نبوده  و  دشمنان اگر  اینها را میدیدند  چه و چه  میکردند پس  بعض دعا ها سینه به سینه آمده و در  کتب  مکتوب  نمیشده  و از زمان مرحوم کفعمی به بعد  کمی  اوضاع  بهتر شده و  نه خوب شده باشد  بلکه  از  زمان   اعلامه مجلسی  اعلی الله درجة   حکومت شیعه  شده و شیعه توانست نفسی تازه  کند …